A significant step in developing bullying awareness program in early childhood: Pilot study

Abstract

Bir kişi ya da gruba yönelik, güç dengesizliğine dayalı olarak kasıtlı ve tekrarlı şekilde gerçekleşen saldırgan davranışları ifade eden zorbalık, günümüzde erken yaşlardan başlayarak gerçekleşmekte ve özellikle okul çağı çocukları arasında giderek büyüyen bir sorun haline gelmektedir. Zorbalığın hangi ortamlarda, ne zaman, ne şekilde ortaya çıkacağını bilmek mümkün değildir. Bu sebeple sınıf ortamlarında zorbalık olup olmadığına bakılmaksızın, okul öncesi dönemden başlayarak çocuklara arkadaşlık, iletişim ve duygu yönetme, empati kurma gibi becerilerin yanı sıra zorbalıkla baş etme yöntemlerinin öğretildiği programlara ihtiyaç bulunmaktadır. Bu kapsamda bu araştırma, alanyazın taraması ve ihtiyaç analizine dayalı olarak geliştirilen Erken Çocuklukta Zorbalığa Yönelik Farkındalık Programının ilk iki haftasını içeren pilot uygulamanın yürütülmesini ve ilgili haftalarda yer alan kazanımların gerçekleşme durumunun değerlendirilmesini amaçlamaktadır. Araştırma nitel araştırma desenlerinden durum çalışması ile yürütülmüştür. Araştırmada, pilot uygulamadan önce ve sonra çocuklarla, araştırmacı tarafından uygulama kazanımlarının gerçekleşme durumlarını belirlemek amacıyla geliştirilen Zorbalığa Yönelik Farkındalık Çocuk Görüşme Formu ve Zorbalığa Yönelik Farkındalık Resimli Çocuk Görüşme Formu aracılığıyla veri toplanmıştır. Öğretmenlerle ise uygulamadan sonra Zorbalığa Yönelik Farkındalık Programı Pilot Uygulama Öğretmen Görüşme Formu aracılığıyla görüşülmüştür. Araştırmanın sonuçlarına göre pilot uygulamadan sonra çocukların zorbalığın tanımına yönelik doğru ifadelerinin yanında, fiziksel, sözel ve ilişkisel zorbalığa yönelik verdiği saldırgan davranış örneklerinin artmış olduğu görülmüştür. Bulgular, Erken Çocuklukta Zorbalığa Yönelik Farkındalık Programı (ZOYFA) okul öncesi çocukların gelişimlerine uygun olarak hazırlanan etkinlikleri ile çocukların zorbalık kavramı ve türlerini ayırt edebileceğini, programın çocukların zorbalığın yaşattığı duyguları daha iyi anlamalarına yardımcı olabileceğini ve öğretmenlerin görüşlerine göre, program etkinliklerinin çocukların zorbalığa yönelik farkındalıklarını bilgi ve kavrama basamağından uygulama basamağına taşıyabileceğini göstermektedir.