Languages and cultures in contact. The place of new speakers in the education system in Upper Lusatia

Abstract

Languages and cultures in contact. The place of new speakers in the education system in Upper LusatiaUpper Sorbs are a Slavic minority group living in eastern Germany. The number of Upper Sorbian speakers is diminishing. Upper Sorbs, the majority of whom are Catholics, have a strong ethnic identity based on language, faith, and tradition and they form a rather closed community in relation to the surrounding German population. To counteract the process of language loss, the Sorbs have established an educational project called ‘Witaj’. The continuation of this project is the `2 plus’ program of bilingual education in schools, which has been implemented by the federal state of Saxony. The idea behind these initiatives is to connect native Upper Sorbian speakers and learners in order to facilitate the achievement of language competence and to break down existing ethnic boundaries. The realisation of this concept has encountered numerous problems. The German-speaking pupils involved often feel unmotivated to learn Sorbian and are often rejected by the Sorbian-speaking community as (potential) members.This article presents the results of a research project examining the way young people from German-speaking homes who attend one of the Upper Sorbian middle schools acquire Sorbian language competence and how they create an identity in relation/opposition to their Sorbian-speaking peers. The analysis is based on the sociolinguistic observations of language practices conducted in the school in 2017 and on interviews with both native speakers and learners of Upper Sorbian. The article focuses on the following issues: relations between language practices, the necessary conditions for the active use of minority languages by learners, language and interpersonal contact, the acceptance of new speakers, and the creation of ‘communities of practice’. Języki i kultury w kontakcie. Miejsce nowomówców w systemie edukacji na Górnych ŁużycachŁużyczanie są słowiańską mniejszością zamieszkującą we wschodniej części Niemiec. Liczba osób posługujących się językami łużyckimi, w tym językiem górnołużyckim, stale maleje. Górnołużyczanie, w przeważającej mierze katolicy, tworzą raczej zamkniętą wspólnotę, opartą o silną tożsamość etniczną, język, wiarę i tradycje. Aby przeciwdziałać procesowi utraty języka, Łużyczanie stworzyli program „Witaj”, którego kontynuacją był stworzony przez land Saksonii program dwujęzycznego nauczania „2 plus”. Celem tych programów było połączenie rodzimych użytkowników łużyckiego oraz dzieci uczących się go, aby umożliwić tym ostatnim zdobywanie kompetencji językowych i przełamać istniejące granice etniczne. Realizacja tego pomysłu napotyka jednak liczne problemy. Uczniowie niemieckojęzyczni często czują się niezmotywowani do uczenia się górnołużyckiego, często są też odrzucani przez łużyckojęzyczną wspólnotę jako (potencjalni) użytkownicy łużyckiego.Artykuł przedstawia wyniki badań dotyczących sposobu, w jaki młodzi ludzie z niemieckojęzycznych domów chodzący do jednej z górnołużyckich szkół średnich, zdobywają kompetencje językowe i jak tworzą swoją tożsamość w relacji lub opozycji do ich łużyckojęzycznych kolegów. Analiza oparta jest o socjolingwistyczne obserwacje praktyk językowych, prowadzonych w szkole w 2017 roku, i na wywiadach z uczniami górnołużycko- i niemieckojęzycznymi. Tekst koncentruje się na relacji między praktykami językowymi, warunkami niezbędnymi do tego, żeby język mniejszościowy mógł być aktywnie używany przez uczących się i tworzeniem relacji między ludźmi, poczucia akceptacji oraz wspólnot praktyki.