Modalność deontyczna w tekście prawnym. Próba analizy porównawczej na przykładzie konstrukcji z czasownikiem modalnym shall + bezokolicznik w angielskiej wersji Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka i jej odpowiedników w wersji niemieckiej, niderlandzkiej

Abstract

Przedmiotem niniejszego artykułu jest konstrukcja z czasownikiem modalnym shall + bezokolicznik w angielskiej wersji Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka i jej odpowiedniki w wersjach niemieckiej, niderlandzkiej i polskiej. Jako tertium comparationis przyjęto kategorię semantyczną modalności deontycznej w tekście prawnym. Studium porównawcze przedstawia stopień, w jakim badany typ tekstu kodowany jest użyciem sygnałów modalnych. Określa czynniki niezależne od typu tekstu, które wymagają zastosowania form modalnych w zależności od wewnętrznego charakteru systemu gramatycznego. Przewodnią metodą badawczą jest zatem analiza strukturalna i funkcjonalna na podstawie hipotezy konwergencji kategorialnej przy kodowaniu odpowiednich funkcji gramatycznych przez jednostki należące do odmiennych warstw systemów językowych. Przeprowadzone badania wykazały, że wybór odpowiedniego ekwiwalentu dla wyrażenia modalności deontycznej nie jest determinowany podobieństwem formalnym jednostek języka źródłowego i docelowych.