Evrengzîb’in (Âlemgîr I) Dekken Siyaseti

Abstract

Evrengzîb, Bâbürlü Devletini geniş hudutlara ve ihtişamlı bir yapıya ulaştırmayı başardı. Hükümdarlığının ilk döneminde ihtiyatlı bir siyaset izleyen Evrengzîb’in Dekken Şiî sultanlıklarının ilhakı ve Marataların Batı Dekken’deki faaliyetlerinin sonlandırılması için verdiği mücadelesi onun saltanat hayatının son dönemine damga vurdu. Ekber Şah döneminde başlayan güneye yönelik yayılma siyaseti, Cihangir ve Şah Cihan dönemlerinde devam etti ancak nihaî bir sonuç elde edilemedi. Evrengzîb, bu genişleme siyasetini Bâbürlülerin ana hedefi yaparak sürdürdü. 1681 yılından itibaren Dekken’deki askerî harekâtlara yoğunluk vererek devletin ağırlık merkezini güneye taşıdı. Evrengzîb, seleflerinin nihayete erdiremediği güney siyasetini farklılaşan konjonktürün zorluğu içinde sonuca ulaştırmak için mücadele verdi. Dekken sultanlıklarının direnci zorlu mücadeleleri beraberinde getirdi. Evrengzîb’in bu süreçteki en güçlü rakibi Marataları örgütleyerek yerli bir Hindu devleti meydana getirmeye çalışan Sîvâcî oldu. Dekken siyaseti üzerine yapılan incelemeler genel itibariyle Evrengzîb’in dinî politikası ve doğurduğu sonuçlar ile ilişkili olarak Bâbürlülerin, XVIII. yüzyılın başından itibaren içerisine girdiği gerileme kapsamında ele alınmıştır. Bu araştırmada, Evrengzîb’in Dekken siyasetini devrin vekayinâmeleri ışığında sistematik bir yaklaşım ile ele alarak Bâbürlülerin malî ve idarî gereksinimleri için hayati olan bu politikanın devamlılığına vurgu yapılacaktır. Bununla birlikte, Evrengzîb’in Dekken sultanlıklarına yönelik olarak şehzadeliğinden itibaren takip ettiği ilhak siyasetinin temelsiz bir politika olmadığı ortaya koyulacaktır. Araştırmamızda, Dekken’deki fetih hareketlerinin hangi hedefler ışığında şekillendiği ve Evrengzîb’in hangi politikaları ile neticeye ulaştığı ifade edilecektir. Bu genişleme politikasının siyasî bağlamı ve aksaklıkları değerlendirilmeye çalışılacaktır. Ayrıca Evrengzîb döneminde Dekken’deki hızlı genişlemenin olumsuz sonuçlarına da değinilecektir.