İran-Irak Savaşı: Kimyasal Silahların Kullanımı

Abstract

Kimyasal silahların bir savaş yöntemi olarak kullanılması, insanlık tarihinin ilk zamanlarına kadar tarihlendirilebilir. Kimyasal maddelerin yirminci yüzyılın başlarından itibaren kitle imha silahları (KİS) olarak kullanıldığı modern dönem tarihçileri tarafından kabul etmektedir. Kimyasalların bir savaş aracı olarak kullanılmasını yasaklayan ilk sözleşme, 1675 yılında imzalanan Strasburg Anlaşması olmasına rağmen bu silahlar Birinci Dünya Savaşı’nda kitlesel ölçekte ve sonrasında tekrar eden şekilde kullanılmıştır. 1980’li yıllarda İran-Irak Savaşı kimyasal silahların kullanımında bir deney süreci gibidir ve bu savaş sırasında kimyasal silahlar geleneksel savaş silahları olarak kullanılmaya başlamıştır. Bu çalışmada İran-Irak Savaşı sırasındaki kimyasal saldırı örnekleri ele alınmıştır. Ortadoğu’da konuşlandırılan silahlar gibi kimyasal silahların gelişimi de uluslararası politikadan izole edilemez bu nedenle büyük dünya güçlerinin politikaları dikkate alınarak bu süreci incelemek gerekmektedir. Bu çalışmada İran-Irak Savaşı’nın resmi olarak tarafı olmayan ABD, İngiltere (Büyük Britanya), Fransa, İsrail, Almanya, İtalya ve Rusya’nın kimyasal silah üretimi ve kullanımına yönelik tutumları da değerlendirilmiştir. Çalışmanın kronolojik ve bilgisel alt yapısını oluşturmak için literatür taraması yapılmış ve basılı eserlerden yararlanılmıştır. ABD Ulusal istihbarat raporları ve bazı diplomatik yazışmalar incelenmiş, dönem medyası, politikacıların açıklamaları ve Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi raporları ile savaş sırasında kimyasal saldırılara maruz kalan tanıkların ifadelerine çalışmayı geliştirmek için yer verilmiştir.