NATO ve Şanghay İşbirliği Örgütü Üzerinden ABD ve Çin Rekabetinin Analizi

Abstract

Soğuk Savaş dönemi koşullarında güçlenerek ve kurumsallaşarak büyük bir tecrübe edinen NATO, genişlemeye ve derinleşmeye devam etmiştir. Süper güç ABD’nin örgüt içerisindeki öncü konumu, belirleyici etkisi devam etmektedir. Uluslararası sistemin dengeleyici unsurlarından birisi olmaya aday olan Çin ise kendi öncülüğünde ortaya çıkan ŞİÖ ile giderek gücünü ve kendisine olan ilgiyi artırmaktadır. ABD’nin NATO üzerinden etki ve müdahale sahasını genişletme arayışı Çin’i rahatsız etmektedir. Aynı şekilde Çin’in de ŞİÖ üzerinden etki alanını genişletme arayışı Batı dünyasında endişe ile takip edilmektedir. NATO, Çin’i direkt tehdit olarak algılamasa da ABD, Çin’i direkt tehdit olarak görmektedir. Her iki örgütünde başat aktörleri olan ABD ve Çin, var olagelen rekabetlerini her bir platformda yürüttükleri gibi NATO ve ŞİÖ üzerinden de yürütmektedirler. Çalışmada ABD ve Çin rekabeti, NATO ve ŞİÖ üzerinden incelenmiştir. ABD’nin NATO üzerinden Çin’i sınırlandırma arayışında olduğu, Çin’in ise kendi bölgesinde ABD’yi ŞİÖ üzerinden dengeleme ve var olan statükoyu ortadan kaldırmaya yönelik politikalar izlediği sonucuna ulaşılmıştır. NATO ve ŞİÖ mukayese edildiğinde ŞİÖ’nün NATO’nun alternatifi olabilecek potansiyele sahip olmaktan henüz uzak olduğu görülmüştür.