Uwarunkowania dominacji i podporządkowania w grupach dziewcząt i chłopców – wychowanków zakładów poprawczych

Abstract

Celem niniejszego artykułu jest prezentacja wyników badań skoncentrowanych wokół problematyki szeroko pojętych procesów wewnątrzgrupowych zachodzących w grupach dziewcząt i chłopców przebywających w czterech zakładach poprawczych typu półotwartego w Polsce oraz dwóch zakładach poprawczych o wzmożonym nadzorze wychowawczym dla chłopców. W głównej mierze przedstawiono w nim zagadnienie hierarchizacji oparte na procesach dominacji i podporządkowaniu, które cechują relacje badanej młodzieży deklarującej „wyznawanie zasad” tzw. drugiego życia. Przeanalizowano różnice pomiędzy działaniami i mechanizmami stosowanymi przez dziewczęta i chłopców, których celem jest utrzymanie bądź zmiana dotychczasowych relacji hierarchicznych. Do opisu i analizy prezentowanych zjawisk w artykule przyjęto perspektywę interakcjonistyczną Herberta Blumera. Stwarza ona możliwość przybliżenia i wyjaśnienia natury relacji, jakie tworzą się pomiędzy podopiecznymi. Badania zostały oparte na metodach jakościowych, wykorzystano m.in. technikę jawnej obserwacji quasi-uczestniczącej, technikę wywiadu swobodnego zrealizowanego wśród kadry i wychowanków oraz analizę dokumentów wizualnych.