Materyalizm ve Kompulsif Satın Alma Davranışı: Plansız Satın Alma ve Dindarlığın Düzenleyici Aracılık Modeli

Abstract

Modern tüketim toplumunda, istenmeyen bir satın alma davranışı olarak nitelendirilen kompulsif satın alma, üniversite öğrencileri arasında oldukça yaygınlaşmıştır. Bu nedenle öğrencilerin kompulsif satın alma davranışlarını etkileyen faktörlerin belirlenmesi önem arz etmektedir. Bu doğrultuda, bu araştırmanın iki amacı bulunmaktadır. Öncelikle materyalist eğilimlerin kompulsif satın alma davranışına etkisinde plansız satın alma davranışının aracı rolünün ortaya konması amaçlanmaktadır. Araştırmanın diğer amacı, dindarlığın bu aracı ilişkiyi düzenleyip düzenlemediğinin belirlenmesidir. Bu amaçlar doğrultusunda, 344 üniversite öğrencisinden çevrimiçi anket yöntemiyle veri elde edilmiştir. Düzenleyici aracılık analizleri, Hayes (2013) tarafından geliştirilen PROCESS makrosu kullanılarak yapılmıştır. Araştırma bulgularına göre, materyalizmin plansız ve kompulsif satın almayı olumlu yönde etkilediği belirlenmiştir. Bunun yanı sıra, plansız satın alma davranışının materyalizm ve kompulsif satın alma davranışı arasındaki ilişkide aracı rolü olduğu tespit edilmiştir. Bununla birlikte, plansız satın almanın materyalizm ile kompulsif satın alma davranışı arasındaki aracılık etkisinin dindarlık düzeyine göre değişmediği ortaya konmuştur. Bu araştırma, materyalizm ile kompulsif satın alma davranışı arasındaki mekanizmanın daha iyi anlaşılmasına imkân sağlayarak literatüre katkı sunmaktadır. Dindarlığın düzenleyici rolünü ele alması yönüyle de tüketici davranışlarında dindarlığın rolünün incelenmesi gerektiği çağrısında bulunan araştırmacılara katkı sağlamaktadır.