Türkiye'de 1931 ve 2017 Yılları Arasında Yetiştirilen Ticari Ekmeklik Buğday Çeşitlerinde Embriyo Kararması Taraması ve Embriyo Kararmasının Bin Dane Ağırlığına Etkisi

Abstract

Embriyo kararması, buğday ve arpa embriyosunda ortaya çıkan bir renk değişikliğidir ve buğday yetiştirilen birçok bölgede önemli bir sorun haline gelmektedir. Bu çalışmada, Türkiye'de 1931 ve 2017 yılları arasında tarımı yapılan 200 adet ticari ekmeklik buğday çeşidi embriyo kararmasına karşı taranmış ve tüm çeşitlerde embriyo kararmasının bin dane ağırlığına etkisi gözlemlenmiştir. Denemeler, 2016-17 yetiştirme sezonunda üç çevrede augmented deneme desenine uygun olarak gerçekleştirilmiştir. Embriyo kararması ve bin dane ağırlığı için çeşitler arasında yüksek bir varyasyon gözlenmiştir. On-bir adet çeşit hiçbir ortamda (%0.00) renk değişikliği göstermemiştir. En duyarlı ilk üç çeşit sırasıyla 38.76, 32.08 ve 27.5 siyah embriyo kararama yüzdeleri göstermiştir. Kalan çeşitlerin seksen-sekizinde %5.00'e kadar renk değişimi görülürken, diğer çeşitlerde %5.00'den %24.00'e kadar renk değişimi görülmüştür. İlginç bir şekilde, embriyo kararması hasarı ile bin dane ağırlığı arasında pozitif bir ilişki tespit edilmiştir. Bu beklenmedik durum karşısında yapılabilecek en makul yorum, daha iri tohumların daha geniş tohum yüzeylerine ve uzun dane dolum sürelerine sahip olmalarından dolayı patojenler ve oksidatif reaksiyonlar gibi embriyo kararması etmenlerinin etkisini artırmış olabileceğidir. Bu tarama, iyi tanınan çeşitlerin embriyo kararması açısından değerlendirilmesine ve Türkiye'deki duyarlı ve dayanıklı ekmeklik buğday çeşitlerini belirlememize olanak sağlamıştır. Bu nedenle, sonuçlar Türkiye’de ve dünya çapında buğday üretimi ve buğday ıslah çalışmaları için faydalı olacaktır.