Dijital Gözetim Kavramının Literatürdeki Gelişimi: Bibliyometrik Bir İnceleme

Abstract

Gözetim, birey ya da gruplar hakkında bilgi sahibi olunması, etiketleme, yönetme ya da iktidar elde etme vb. amaçlarla yapılan pratiklerdir. Eskiden sosyal hayatın devamını sağlamak, tehlikelere karşı önlem almak, olumsuz durumların önüne geçmek için kullanılan gözetim pratikleri, yeni iletişim teknolojilerinin gelişimine bağlı olarak farklı şekillerde yapılabilmektedir. Akıllı telefonlar ve tabletlerin öne çıktığı dijital gözetim düzeninde, gözetlemenin mekâna bağımlılığı son bulmuştur. Dijital gözetimde, yer ve zaman fark etmeksizin bireysel yaşamlar takip edilmekte, en mahrem bilgiler internet vasıtasıyla çok kısa sürede dolaşıma girmektedir. Bu çalışmada amaç, dijital gözetim hakkında yapılan çalışmaların bibliyometrik analizini yaparak araştırmacıların dikkatini konuya çekmektir. Kavram hakkındaki araştırma verileri, Clarivate Analytics Web of Science veri tabanından elde edilmiştir. 1991-2023 yılları arasında yayınlanan; 323 makale, 40 bildiri, 28 kitap bölümü, 19 editoryal içerik, 18 derleme makale, 17 erken görünüm çalışma, 5 toplantı özeti, 2 kitap, 2 düzeltme yazısı, 2 mektup ve 1 kitap eleştirisi olmak üzere birbirinden farklı eserlere ulaşılmıştır. Ulaşılan eserlerin analizlerini yapmak için bibliyometrik haritalama programı olan WOSviewer programı kullanılmıştır. Elde edilen bulgular sonucunda; ortak yazar analizi, yazarların atıf analizi, ülkelerin atıf analizi, kurumların atıf analizi, anahtar sözcük analizi, metinlerin bibliyografik eşleşme analizi, yazarların bibliyografik eşleşme analizi ve yazarların ortak atıf analizi hakkında şekiller ve ağ haritaları oluşturularak yorumlanmıştır. Araştırma sonucunda ilgili literatürde 2014 yılı ve sonrasında önemli derecede artışın kaydedildiği görülmüştür. Araştırmanın sonuçları bu haliyle dijital gözetim literatürüne katkı sağlamanın ötesinde konu hakkında çalışma yapacak araştırmacılara yol gösterecektir.