Yüksek Kalsiyum İçeriğine Sahip Gıda Sanayii Atığı: Yumurta Kabuğu

Abstract

Son yıllarda tavuk yumurtası üretimi hızla ivmelenmiştir. T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı verilerine göre 2020 yılında Türkiye’de yaklaşık 1,2 milyon ton, dünyada ise 85 milyon ton tavuk yumurtası üretilmiştir. Ayrıca, günümüzde pastörize yumurta üretimi de hızla artmaktadır. Dünya genelinde yumurta üretiminde yaşanan bu hızlı artış, beraberinde çok ciddi bir yumurta kabuğu atığını da getirmektedir. Atıkların değerlendirilmesine genel bir perspektiften bakıldığında oldukça yol alındığı ve ilgili araştırmacıların farklı potansiyel kullanım alanlarını keşfetme konusundaki çabalarının devam ettiği görülmektedir. Bu anlamda organik atık bir materyal (biyolojik atık) olan yumurta kabuğunun hayvan yeminde, toprak gübresinde ve ıslahında, topraktan ağır metallerin ayrıştırılmasında, biyodizel üretimindeki bazı reaksiyonların katalizlenmesinde ve bazı kozmetik ve medikal (diş macunu, implant vb.) malzemelerin üretiminde oldukça ciddi bir kullanım alanı bulduğu bildirilmektedir. Yumurta kabuğu başta kalsiyum (Ca) olmak üzere zengin bir mineral kaynağı olup, organizmaların yaşamsal faaliyetleri için birçoğu elzem olan toplam 27 mikro elementi bünyesinde barındırmaktadır. Bu nedenle yumurta kabuğu atığı, yüksek oranda Ca mineralini içermesinden ve yapısında Kurşun (Pb), Cıva (Hg) ve Alüminyum (Al) gibi toksik bileşenleri bulundurmamasından dolayı gıda alanında da hem ürün zenginleştirmede hem de takviye edici gıda kaynağı olarak kullanılabilmektedir. Atık değerlendirme kapsamında yumurta kabuğu, çeşitli sanayi alanlarında gerçekleştirilen üretimlerde yapı destek ajanı (güçlendirici materyal) olarak ara bileşen şeklinde kullanım potansiyeline de sahiptir. İnsan vücudunda en sık rastlanan mineral eksikliğinin Ca minerali olduğu düşünüldüğünde, tüketim açısından güvenli, doğal, ucuz, biyoyararlılığı yüksek olan yumurta kabuğunun zenginleştirme veya takviye edici formlarında kullanılabiliyor olması, bu atık materyali oldukça değerli bir organik kaynak haline dönüştürmektedir. Bu çalışmada konu ile ilgili teorik bilgiler ve son gelişmeler, kapsamlı literatür taramasıyla detaylı bir şekilde değerlendirilmiş ve yumurta kabuğu atığının katma değerli bir ürüne dönüştürülebilmesi bakımından daha farklı metodolojilerin geliştirilebilmesi konusunda gelecekteki çalışmalara güncel bir bakış açısının kazandırılması amaçlanmıştır.