SANAT PSİKOLOJİSİNE GİRİŞ, KAPSAMI VE SINIRLARI

Abstract

Sanat psikolojisi 19. Yüzyıl sonlarında başlayan ve günümüze kadar uzanan sanat bilimleri içinde yer alan bir bilim dalıdır. Sanat sosyolojisi, sanat felsefesi gibi sanat bilimleri sanatı süreç ya da ürün olarak ele alır. Sanat psikolojisi, psikoloji kuramlarından yola çıkarak sanatçıyı ya da sanat eserini açıklamaya çalışır. Sanat psikolojisinde Antik dönemden itibaren kullanılan mimesis ve katarsis kavramları önemlidir. Mimesis yansıtma kavramına, katarsis ise duyguların boşalımı anlayışına dayalıdır. Sanat eseri karşısında sanatçı ve alıcıda oluşan duygular, düşünceler, düşlerin yansıtılması duygusal bir doyum yaratır. Freud Psikanalitik kurama dayalı olan Sanat ve Sanatçılar Üzerine kitabında, Leonardo’yu, Dostoyevski’yi ve başka pek çok sanatçıyı, eserleri ve kişilikleriyle açıklamıştır. Sanat psikolojisi sanatçının öz yaşam öyküsünden çıkarak eserleri açıklar ya da eserdeki sembollerden yola çıkarak sanatçıyı açıklamaya çalışır. Aynı zamanda sanat psikolojisi disiplinlerarası bir bilim dalıdır. Sanat bilimi ve psikoloji bilimlerinin kesiştiği bir yerdedir. Sanat psikolojisinde sanat eseri ya da sanatçı merkeze alınır. Sanatçıdan yola çıkarak eser ya da eserden yola çıkarak sanatçı açıklanmaya çalışılır ancak bu eserin estetik değerini etkileyemez, ya da değiştiremez. Üstelik sanat psikolojisinin buna yetkisi de yoktur. Sanatı, psikoloji biliminin verileriyle açıklamak yalnızca bir yorumdur. Bu çalışmada sanat psikolojisinin içeriği, sanat psikolojisinin temel aldığı psikoloji kuramları, sanatçı-sanat eseri-alıcı ilişkisindeki psikolojik süreçler ele alınacaktır. Araştırma betimsel araştırma modeline dayalı olarak alanla ilgili kaynakların, yaklaşımların belirlenmesine dönük bir çalışmadır. Araştırmada alanda var olan kaynaklardan yola çıkarak sanat psikolojisi alanının ne olduğu ve ne olmadığı sorularına yanıt aranmaktadır.