Relacije Mračne tetrade, aleksitimije i distresa: analiza na nivou faceta, antagonističkog i agensnog faktora mračnih crta

Abstract

Osnovni cilj ovog istraživanja je utvrđivanje relacija između crta Mračne tetrade i faktora aleksitimije, uzimajući u obzir multidimenzionalnu prirodu mračnih crta, kao i njihove antagonističke (maladaptivne) aspekte i aspekte delotvornosti ili agensne aspekte (adaptivnije aspekte). Dodatno, ispitana je medijatorska uloga faktora aleksitimije u odnosu između mračnih crta i distresa. Na uzorku od 355 ispitanika (71.3% ženskog pola) iz opšte populacije, primenjeni su sledeći instrumenti: Toronto skala aleksitimije, Skala depresije, anksioznosti i stresa, Levensonova skala psihopatije, Petofaktorski inventar makijavelizma, Kratka verzija Petofaktorskog inventara narcizma, Procena sadističke ličnosti. Rezultati pokazuju da mračne crte i faktori aleksitimije dele 56% zajedničke varijanse, te da su dominantni prediktori aleksitimije sekundarna psihopatija u pozitivnom smeru i makijavelistička delotvornost u negativnom smeru, a potom i narcistički antagonizam i primarna psihopatija, oba u pozitivnom smeru. Rezultati pokazuju da faktor mračnih crta koji okuplja agensne karakteristike na pozitivnom polu ostvaruje veći i negativni doprinos u objašnjenju aleksitimije i distresa, u odnosu na faktor koji okuplja primarno antagonističke karakteristike. Mračnim crtama je najviše objašnjen faktor aleksitimije koji se odnosi na probleme u identifikaciji emocija, i ujedno je ovaj faktor značajan medijator u predikciji distresa na osnovu  sekundarne psihopatije, makijavelističke delotvornosti ili oba faktora mračnih crta. Naime, ovaj kognitivni deficit u razumevanju emocija doprinosi povećanju distresa u slučaju primarno antagonističkih mračnih crta, dok faktor delotvornosti preko manjih problema u identifikaciji emocija doprinosi redukciji distresa.