OSMANLI KADINININ CEZA HUKUKUNDAKİ YERİ VE ŞİKÂYET HAKKINI KULLANIMI (1785-1810)

Abstract

Suç kavramı, birey veya bireylerin yapmış oldukları birtakım davranışların, bulun-dukları topluluğa ters düşmesine denilmektedir. Bu tür davranışlar toplum tarafından tepkiye yol açtığı gibi kanunlar ile de birtakım hukuki prosedüre tabi tutulmuştur. Suç kişisel olmakla birlikte suçun herhangi bir cinsiyeti yoktur. Bu sebeple suç toplumda sadece bir erkeğe veya kadına atfedilemez. Bu çalışmada Osmanlı sınırları dahilinde yaşayan Müslüman veyahut Gayrimüslim Osmanlı kadınının işlemiş oldukları suç filleri ve işlenen suçların dini kimliklere göre dağılımı incelenmiştir. Ayrıca suç potansiyeli oluşturan kadınlar olabildiği gibi mağdur olan kadınlar ve bu kadınların mağdur eden kişilerin cinsiyetlerine ve dini hüviyetlerine göre oranı belirlenerek mahkemeye taşınma süreci hakkında bilgi verilmiştir. İncelenen arşiv kayıtları neticesinde kadınların fuhuş, hırsızlık, mal, eşya gaspı, miras hissesi zaptı vs. gibi suç fiillerinin bulunduğu görül-müştür. Yine uğradıkları haksızlıklar neticesinde mahkemeye başvuran kadınların çoğun-luğunun (Müslüman mı/ Gayrimüslim mi) olduğu tespit edilmiştir. Şikâyet hakkını kullanmak isteyen kadınlar mahkemeye başvururken genellikle bizzat giderek başvuruda bulunma ve arzuhal ile başvuruda bulunma yollarını kullanmışlardır. Netice itibari ile şikâyet eden kadınların ve şikâyet edilen kadınların oranlarına bakıldığında kadınların erkeklere oranla şikâyet sistemini daha az kullandıkları görülmüştür. Ayrıca kadınların erkeklere nazaran daha düşük oranda suç işledikleri de görülmüştür. Bu çalışmada arşiv kaynakları içerisinde yer alan Atik Şikâyet Defterleri, diğer arşiv kayıtları ve tetkik eser-lerden faydalanılmıştır.