Korkuteli yöresi düğün geleneklerinin müzik folkloru açısından incelenmesi

Abstract

Korkuteli yöresi düğün geleneklerinin müzik folkloru açısından sunulduğu bu çalışmada, yöreye özgü kültürel dokuların öne çıkarılması, toplanan verilerin yazılı dokümanlara dönüştürülerek sonraki çalışmalara kaynaklık etmesi üzerine odaklanılmıştır. Bu çalışmada, Korkuteli yöresinde geleneksel anlayışlarla günümüze kadar gelmiş, özellikle elektriğin ve teknolojik imkânların sınırlı olduğu ya da yeni yeni kullanılmaya başlandığı dönemleri (1970-1980’li yıllar) kapsayan düğün örf ve adetlerinin birinci ağızdan yansıtılması amaçlanmıştır. İlgili veriler yöredeki kaynak kişilerle yapılan görüşmelerden ve elde edilen dokümanlardan yararlanılarak oluşturulmuştur. Nitel araştırma yöntemlerinden durum çalışması ve kültür analizi (etnografi/ etnografya) modeliyle desenlenen bu çalışmanın verileri betimsel analiz yapılarak çözümlenmiştir. Yöredeki düğünler; düğün öncesi, düğün süreci ve düğün sonrası olmak üzere üç aşamada değerlendirilmiş, düğün öncesi süreçte; kız isteme, dürü, oku/davetiye, düğün sürecinde; tongavut/ tartala, keşkek dövme, yuka ağzı, ıspa/ıspayı/ispahi ve düğünlerde oynanan oyunlar, çeyizaltı, maşala, güreş, kına, yas etme, kız alma (gelin alma), düğün sonrasında ise gelin yüzü yapıldığı belirlenmiştir. Geleneksel düğünler cuma, cumartesi ve pazar ya da salı, çarşamba ve perşembe olmak üzere üç gün yapılmakta, düğün öncesi hazırlıklar ve düğün sonrası yapılan ritüellerle süreç beş günü bulabilmektedir. Korkuteli’ne ait TRT Türk halk müziği arşivine kayıtlı dokuz türkü, Gülizar, Hicaz, Hüseyni, Uşşak ve Zirgüleli Hicaz olmak üzere beş farklı makam dizisi ile benzerlik göstermektedir ve kullanım sıklığı bakımından en yaygın görülen Gülizar makamı dizisidir. Türkülerde 2/4, 4/4, 6/2-9/2, 9/4, 7/8 ve 9/8 olmak üzere altı farklı ölçü sayısı kullanılmıştır ve bu ölçülerden en yaygını 9/8’dir. Türküler dört farklı ses sınırında görülmüştür ve ezgiler çoğunlukla sekiz ve dokuz ses sınırındadır. Türkülerin temaları çoğunlukla aşk- sevda ve gurbettir. Yörede, gelin olurken söylenen ve ölenin arkasından söylenen olmak üzere, kadınlar tarafından iki türlü ağıt yakılmaktadır. Ağıtların ritmik ve melodik bir yürüyüşü yoktur ve ağlama biçiminde söylenmektedir. Geleneksel kına ve düğünlerde kadın icracılar bakır leğen, erkek icracılar davul, zurna ve bağlama çalmaktadır. Sonuç olarak, Korkuteli yöresinde 1970-1980’li yıllardan günümüze kadar ulaşan bir zaman diliminde, geleneksel düğün adetleri ile müziklerinin belgelendirildiği ve bu bağlamda yöreye özgü dönemsel kültürel dokuların anlatıldığı, daha sonraki alan araştırmalarına kaynak olma niteliğinde bir çalışma sunulmuştur.