ANTALYA ETNOGRAFYA MÜZESİNDE SERGİLENEN ÇALGILARIN ÖZELLİKLERİ VE YÖREDEKİ KULLANILMA DURUMLARI

Abstract

Kültürün bir yansıması olan yöresel çalgılar, halk kültürünün önemli ögelerindendir. Köklü geçmişe sahip olan bu çalgılar, yörelere göre farklılaşmakta iken bu aynı zamanda kültürün zenginleşmesi anlamına da gelmektedir. Bir kültür mirası olan halk çalgılarının örnekleri kişisel arşivlerde saklanmakta ya da etnografya müzelerinde sergilenmek suretiyle korunmaktadır. Antalya şehrinde bulunan Etnografya Müzesinde yöreye ait Türk halk müziği çalgıları sergilenmekte ve aynı zamanda müzede korunmaktadır. Antalya Etnografya Müzesinde nefesli çalgılardan ahşap ve pirinç kaval, ahşap zurna, kamış ve kemik düdük, kamış sipsi; yaylı çalgılardan kabak kemane, ahşap-deri kemençe; mızraplı (tezeneli) telli çalgılardan bağlama; vurmalı çalgılardan davul olmak üzere 8 tane yöreye ait çalgı sergilenmektedir. Müzede sergilenen çalgıların özelliklerinin ve yöredeki kullanılma durumlarına yönelik bilgilerin ortaya konulması araştırmanın amacını oluşturmaktadır. Çalışma Antalya Etnografya Müzesinde sergilenen çalgıların bu yöreye has olması bakımından önemlidir. Bu araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden fiziksel (fiziki, görsel) artifaktların incelendiği kültür analizi deseni kullanılmıştır. Fiziksel artifaktlar; kültürün içerisinde kullanılan araç gereçler, işin yapılma şekli, iş yapılırken kullanılan yöntem ve teknikleri ifade etmektedir. Antalya yöresinde kullanılan çalgılar o yörenin aynı zamanda halk kültürünü de yansıtmaktadır. Araştırma kapsamında tespit edilen çalgılar, yöre kültürünü yansıtan bir araç olarak; ritüellerde, halk oyunlarında ya da diğer etkinliklerde eğlence amacıyla ve belli tekniklere göre kullanılmaktadır. Veriler doküman incelemesi yoluyla toplanmış, betimsel analiz yoluyla çözümlenmiştir. Çalışmada amaçlı örnekleme yöntemlerinden ölçüt örneklemesi kullanılmıştır. Antalya Etnografya Müzesinde 8 çalgının sergilendiği tespit edilmiştir. Bu çalgıların Orta Asya kökenli oldukları, çalgıların yapımında kemik ve çeşitli ağaçların kullanıldığı, yörede kına, gelin alma, düğün, asker uğurlama, şenlik ve festival gibi etkinliklerde kullanıldığı tespit edilmiştir. Çalışmada elde edilen veriler ışığında müzede sergilenen çalgılara yönelik detaylı açıklamaların olduğu broşürlerin hazırlanması ve ziyaretçilere sunulması fikri ortaya çıkmıştır.