Anlık Maksimum Debilerin 2025-2055 Dönemindeki Yağış ve Sıcaklık Farklılıklarına Göre Değişimi, Doğu Karadeniz Havzası İncelemesi

Author:

Babacan Hasan Törehan1ORCID

Affiliation:

1. AMASYA ÜNİVERSİTESİ

Abstract

Bu çalışma geçmiş yıllarda şiddetli yağışlara bağlı, büyük can ve maddi kayıpların yaşandığı Doğu Karadeniz Havzası’nda gerçekleştirilmiştir. Çalışmanın temel amacı iklim değişikliğinin anlık maksimum debilere etki düzeyinin araştırılmasıdır. Bu araştırma için havzanın orta ve doğu kesimlerinde farklı rakımlarda bulunan dört Akım Gözlem İstasyonu (AGİ) seçilmiştir Seçilen istasyonlarda en uzun süre kesintisiz kaydedilmiş verilerin bulunduğu yıllar göz önüne alınarak belirlenen referans dönemler için Debi Süreklilik Eğrileri (DSE) elde edilmiştir. DSE’lerden %95, %50 ve %5 aşılma olasılığına karşılık gelen debi değerleri elde edilmiş ve yıllık ortalama debi, yıllık toplam yağış ve yıllık ortalama sıcaklık verileriyle birlikte anlık maksimum debi (Qmaks) tahmini için tahminleyici parametre olarak kullanılmıştır. Çalışmada tahminleme kalibrasyon ve gelecek tahmini olmak üzere iki aşamadan oluşmuştur. Kalibrasyon kısmında istasyonların referans dönemi içerisinde gözlenmiş veriler kullanılarak önceki yıl verileriyle bir sonraki yıl Qmaks değerini tahmin eden fonksiyonlar belirlenmiştir (Ortalama R=0,975). İkinci kısımda bölge için iklim değişikliğinin en olumsuz etkilerinin gözleneceği bildirilen RCP8.5 emisyon senaryosu etkisi altında MPI-ESM-MR yağış ve sıcaklık verileri kullanılarak 2025-2055 yılları aralığında Qmaks tahmini yapılmıştır. Çalışmadan elde edilen bulgular, havzada yağış ve sıcaklık değişimlerinin Qmaks üzerinde istatistiksel olarak anlamlı etkilerinin olduğunu, üst havzalardaki değişim düzeyinin sınırlı olduğunu ve alt havzalarda gelecekte taşkın oluşturabilecek yüksek debilerin gözlenebileceğini göstermiştir.

Publisher

Dogal Afetler ve Cevre Dergisi

Reference31 articles.

1. Adnan, M., Liu, S., Saifullah, M., Iqbal, M., Saddique, Q., Ul Hussan, W., & Latif, Y. (2024). Estimation of changes in runoff and its sources in response to future climate change in a critical zone of the Karakoram mountainous region, Pakistan in the near and far future. Geomatics, Natural Hazards and Risk, 15(1), Article 2291330. https://doi.org/10.1080/19475705.2023.2291330

2. Ahlgren, P., Jarneving, B., & Rousseau, R. (2003), Requirements for a cocitation similarity measure, with special reference to Pearson's correlation coefficient. Journal of the American Society for Information Science and Technology, 54(6), 550–560. https://doi.org/10.1002/asi.10242

3. Babacan, H. T., Yüksek, Ö., & Saka, F. (2022). Yapay zeka ve sezgisel regresyon yöntemlerinin yağış-akış modellemesi için performans değerlendirmesi: Aksu Deresi için bir uygulama. Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 11(3), 744–751. https://doi.org/10.28948/ngumuh.1079616

4. Badyalina, B., & Shabri, A. (2013). Streamflow forecasting at ungauged sites using multiple linear regression. MATEMATIKA: Malaysian Journal of Industrial and Applied Mathematics, 26(1b), 67–75.

5. Bahareh, K., Biswajeet, P., Seyed, A. N., Alireza, M., & Shattri, M. (2018). Assessment of the effects of training data selection on the landslide susceptibility mapping: a comparison between support vector machine (SVM), logistic regression (LR) and artificial neural networks (ANN). Geomatics, Natural Hazards and Risk, 9(1), 49–69. https://doi.org/10.1080/19475705.2017.1407368

同舟云学术

1.学者识别学者识别

2.学术分析学术分析

3.人才评估人才评估

"同舟云学术"是以全球学者为主线,采集、加工和组织学术论文而形成的新型学术文献查询和分析系统,可以对全球学者进行文献检索和人才价值评估。用户可以通过关注某些学科领域的顶尖人物而持续追踪该领域的学科进展和研究前沿。经过近期的数据扩容,当前同舟云学术共收录了国内外主流学术期刊6万余种,收集的期刊论文及会议论文总量共计约1.5亿篇,并以每天添加12000余篇中外论文的速度递增。我们也可以为用户提供个性化、定制化的学者数据。欢迎来电咨询!咨询电话:010-8811{复制后删除}0370

www.globalauthorid.com

TOP

Copyright © 2019-2024 北京同舟云网络信息技术有限公司
京公网安备11010802033243号  京ICP备18003416号-3