(NE)UGOVORNICE ARBITRAŽNOG SPORAZUMA KAO STRANKE ARBITRAŽNOG POSTUPKA: TEORIJA GRUPE KOMPANIJA

Abstract

U radu se polazi od odnosa stranaka arbitražnog postupka i strana potpisnica arbitražnog sporazuma, potom se isputuje da li je istovetnost strana potpisnica i stranaka u postupku isključiva ili je reč o pravilu koje dozvoljava određene izuzetke. Stranke arbitražnog postupka su najčešće, ali ne i isključivo, strane arbitražnog sporazuma. Praksa je pokazala da učesnici arbitražnog postupka mogu biti i lica koja se nisu eksplicitno saglasila sa arbitražnim sporazumom, kao što je to slučaj kod višestranačkih arbitraža u kojima učestvuje grupa kompanija (grupa društava). Kod multistranačkih arbitraža u kojima na jednoj od strana postoji množina subjekata u formi grupe kompanija postavljaju se brojna pitanja koja su predmet ovog istraživanja. Kao osnovno postavlja se pitanje da li lica koja nisu potpisala arbitražni sporazum mogu biti učesnici arbitražnog postupka. Odgovor na ovo pitanje traženo je u komparativnoj analizi normativnih pravila kojima se uređuje punovažnost arbitražnog sporazuma, kao i kritičkim tumačenjem arbitražnih sporova vođenih pred arbitražnim i sudskim većima. Rezultati do kojih smo induktivnom metodom došli ukazuju da potpis lica nije uslov za učestvovanje u arbitražnom postupku te da je moguće subjektivno proširenje dejstva arbitražnog sporazuma. Analiza novije arbitražne prakse i pretežnog dela teorije je pokazala da je u slučaju grupa kompanija rešenje diktirano praktičnim potrebama da se uvaže realni odnosi koji postoje u pravnom prometu nastali posebnom prirodom grupe kompanija koje se tretiraju kao „ekonomsko jedinstvo”. Rad je podeljen na četiri dela. Prvi deo posvećen je arbitražnom sporazumu kao osnovu konstituisanja nadležnosti arbitražnog tribunala; drugi analizira subjektivni domašaj arbitražnog sporazuma, dok je treći deo posvećen učešću „grupe kompanija” na strani jedne od stranaka u brojnim arbitražnim i sudskim postupcima. Poslednji deo se bavi zaključnim razmatranjima obrađene teme. U radu se polazi od odnosa stranaka arbitražnog postupka i strana potpisnica arbitražnog sporazuma, potom se isputuje da li je istovetnost strana potpisnica i stranaka u postupku isključiva ili je reč o pravilu koje dozvoljava određene izuzetke. Stranke arbitražnog postupka su najčešće, ali ne i isključivo, strane arbitražnog sporazuma. Praksa je pokazala da učesnici arbitražnog postupka mogu biti i lica koja se nisu eksplicitno saglasila sa arbitražnim sporazumom, kao što je to slučaj kod višestranačkih arbitraža u kojima učestvuje grupa kompanija (grupa društava). Kod multistranačkih arbitraža u kojima na jednoj od strana postoji množina subjekata u formi grupe kompanija postavljaju se brojna pitanja koja su predmet ovog istraživanja. Kao osnovno postavlja se pitanje da li lica koja nisu potpisala arbitražni sporazum mogu biti učesnici arbitražnog postupka. Odgovor na ovo pitanje traženo je u komparativnoj analizi normativnih pravila kojima se uređuje punovažnost arbitražnog sporazuma, kao i kritičkim tumačenjem arbitražnih sporova vođenih pred arbitražnim i sudskim većima. Rezultati do kojih smo induktivnom metodom došli ukazuju da potpis lica nije uslov za učestvovanje u arbitražnom postupku te da je moguće subjektivno proširenje dejstva arbitražnog sporazuma. Analiza novije arbitražne prakse i pretežnog dela teorije je pokazala da je u slučaju grupa kompanija rešenje diktirano praktičnim potrebama da se uvaže realni odnosi koji postoje u pravnom prometu nastali posebnom prirodom grupe kompanija koje se tretiraju kao „ekonomsko jedinstvo”. Rad je podeljen na četiri dela. Prvi deo posvećen je arbitražnom sporazumu kao osnovu konstituisanja nadležnosti arbitražnog tribunala; drugi analizira subjektivni domašaj arbitražnog sporazuma, dok je treći deo posvećen učešću „grupe kompanija” na strani jedne od stranaka u brojnim arbitražnim i sudskim postupcima. Poslednji deo se bavi zaključnim razmatranjima obrađene teme.