Alzheimer Hastalığı’nda In Vivo ve In Vitro Modeller

Abstract

Alzheimer Hastalığı (AH), amiloid beta plaklarının ve hücre içinde hiper-fosforile mikrotübül ilişkili proteinin birikimi sonucu meydana gelen nörofibriler yumaklar ile karakterize olan geri dönüşsüz bir nörodejeneratif hastalıktır. AH, demansın temel sebebi olup 21. yüzyılda sağlık sistemine ilişkin en büyük problemlerinden biridir. Hastalık patogenezinde çevresel ve genetik faktörlerin rol oynadığı bilinmekte olup bilinen bir tedavisi yoktur. AH patolojisinin anlaşılması ve yeni terapötik yöntemlerin geliştirilmesi hususlarında deneysel AH modelleri kritik önem taşırlar. Ancak çalışmalar, temel araştırmalar sonucu elde edilen verilerin klinik çalışmalarda oldukça düşük oranda başarı gösterdiğini ifade etmektedir; dolayısıyla literatürde bulunan modellerin güçlü ve zayıf yanlarının değerlendirilmesi ve çalışmaların, hastalığın farklı yönlerini kapsayıcı modellerle gerçekleştirilmesinin potansiyel tedavilerin başarılarını artıracağı öngörülmektedir. Bu derleme makalede, farklı in vivo ve in vitro AH modellerinin patolojik ve moleküler özellikleri ele alınmış; bu bağlamda, geleneksel olarak kullanımda olan transgenik hayvan modelleri ile kanser hücrelerinin nöral farklılaştırmalarına dayalı yöntemlere ek olarak güncel hücre kültürü çalışmalarının odak noktaları olan indüklenebilir kök hücre kökenli organoid yapıları ve nöral progenitör hücre kaynaklı AH modelleri karşılaştırılmıştır. Ayrıca farklı in vivo ve in vitro AH modellerinin kullanımlarının dönüşümsel özelliklerini kısıtlayıcı etmenler, organizma bazında özetlenmiştir.