Ukraine-Russia crisis and the WTO law: Rise of security exceptions?

Abstract

Ticarive ticaret–dışı çıkarlar ayrımı;uluslararası ilişkilerinköklü tartışmalarından olan siyasal ve siyasal olmayan konular arasındaki önceliğe dair tartışmanınbir yansıması olup, siyaset ve ekonomi arasındaki açığı temsil etmektedir. Bu bağlamda, güvenlik,ticaret–dışı değerlerin en önemlisidir denilebilir. GATT,ticari konuları disipline ederken âkid tarafların ticaret–dışı çıkarlarını da dikkate almıştır. Bu kapsamda, GATT kurallarına aykırı tedbirleri almaya imkân veren çeşitli istisna düzenlemelerine yer verilmiştir. Bunlar arasında ulusal güvenlik istisnaları da yer almaktadır. Güvenlik istisnaları gerek GATT gereksede DTÖ döneminde uzunca bir süre devletlerin başvurmakta ihtiyatla yaklaştıkları bir araçolmuştur. Ancak son yıllarda, uluslararası ilişkilerde artan gerginlik ortamına bağlı olarak,devletleringüvenlik istisnalarınıticaret kısıtlayıcı ulusal önlemlerin meşruiyet dayanağı olarak daha sık öne sürmeye başladıkları gözlenmektedir. Güvenlik istisnaları yakın zamanda iki DTÖ panelinde uygulama alanı bulmuştur. Bunu yenilerinin takip etmesi muhtemeldir. Özellikle, Ukrayna’da 2014 yılında başlayan siyasal gelişmeler ile ABD’de Trump Yönetiminin başta Çin olmak üzere çeşitli ülkelere karşı temelde siyasal gerekçelerle uygulamaya koyduğu ticaret kısıtlayıcı önlemler güvenlik istisnalarını ön plana taşımıştır.Çalışma, DTÖ hukukundaki güvenlik istisnalarının uygulanma koşullarınıve Ukrayna-Rusya Kirizi bağlamında gündeme gelme potansiyelini incelemekte; yöntemolarak, ağırlıkla,yasal metin analizi ve içtihad kararlarına başvurmayı benimsemektedir.