Putin’in dikey iktidar stratejisi ve Rusya’da potansiyel federalizmin sonu

Abstract

Rusya’da federalizm ve demokrasi ilişkisini ele alan bu çalışmada 1991-1998 arasındaki dönemin Rusya federalizmi açısından bir kırılma anı olduğu iddia edilecek ve her türlü kusuruna rağmen bu dönemdeki gelişmelerin özel olarak federalizmin, genel olarak demokratikleşme için çok önemli fırsatlar yarattığı savunulacaktır. Yine bu hat üzerinden 1990ların “potansiyel federalizminin”, 2000lerin başında Putin’in “Dikey İktidar” stratejisi ile henüz gelişemeden yok edildiği iddia edilecektir. Çalışmanın bulguları ise şu şekildedir; 1998 ekonomik krizinin ardından iktidarın yeniden merkezde toplanması ve böylece istikrara kavuşulması Rusya elitleri arasında yaygın bir kabul görmüştür. Bu talep üzerinden iktidara gelen Putin başkanlığının ilk dört yılında federalizmi boğmuş ve otoriter bir rejim inşa etmiştir. Bunu yaparken de farklı politikalara ve kurumlara başvurmuştur. Öncelikle federe birimleri 7 coğrafi bölgeye ayırarak her bir bölgenin başına kendisinin atadığı süper valileri getirmiş, böylece merkezin, özellikle cumhuriyetler üzerindeki vesayetini artırmıştır. Valilerin doğal üyesi olduğu Federasyon Konseyi’nin yapısını değiştirerek, onları konseyden çıkarmış ve Moskova siyaseti üzerindeki tesirlerini yok etmiştir. Ayrıca özerk Cumhuriyetlerin anayasalarının, Federal yasa ve anayasaya uygun olmasını zorunlu kılmıştır. 2004 yılında ise valilik seçimlerini kaldırmış ve doğrudan atama usulüne geçmiştir. Son olarak tüm federe birimlerde örgütlü olan hegemonik bir parti inşa ederek, bölgesel yasama organlarını da kontrolü altına almıştır.