Sağlıklı Yaşam Ortamları için Bütünleşik Bir Yaklaşım: Öğrenen Sağlıklı Şehirler

Abstract

Her bireyin sürekli ilişki içerisinde olduğu fiziksel çevrelerde son yıllarda etkilerini yıkıcı bir şekilde gösteren pandemi, salgın hastalıklar, iklim krizi ve afetler fiziksel çevrenin sağlığını ve bu çevrede sağlıklı yaşamı odak noktası haline getirmiştir. Küresel düzeyde politikaların odak noktasındaki sosyo-fiziksel çevrelerde en kalabalık nüfus şehirlerde olup, bu durum iklimsel krizin, pandemi ve salgın hastalıkların etkilerinin şehirlerde daha yoğun yaşanmasını beraberinde getirmektedir. Bu kapsamda makalede sağlıklı yaşam ortamları çevresel ölçek olarak şehirler üzerinden ele alınmaktadır. Şehirler sağlığa, esenliğe ve bu alanda eşitliğe katkı koymayı hedefleyen Sağlıklı Şehirler Ağı ile ilintilendirildiğinde, fiziksel çevrenin yapılandırılmasının yanısıra sosyal belirleyicilere yatırım, bireylerin eğitim ve bilinç düzeyi, paydaşlar arası ortaklık, işbirliği, katılım ve yönetişim öne çıkmaktadır. Sağlıklı şehirler ağının içinde bulunduğumuz 7. Fazında ve BM Gündemi’nde tüm sosyal tabakalardaki eşitsizliklerinin azaltılması vurgulanmakta, sosyal gruplara odaklanan eylem alanları sürdürülebilir toplumlar ve mekanlarda sağlıklı yaşama yönelik olarak beceri, istihdam ve çalışma olanaklarının gelişmesini ve sağlık üzerindeki olumsuz etkilerin giderilmesini hedeflemektedir. Öğrenen şehirlerin odak noktası olan yaşam boyu öğrenme toplumun, çevrenin ve ekonominin sürdürülebilir kalkınması için yapıtaşı niteliğindeki şehirlinin gereken beceri ve yeterliliği kazanmalarının desteklenmesini hedeflemektedir. Öğrenen şehirler yaklaşımı ile birlikte kullanıcıların bilgi birikiminin geliştirilmesi aracılığıyla kendi sağlıklarına, çevre sağlığına, çevre ve mekan kullanımına ve tercihlere ilişkin bilinç kazanan bir toplum yaratılması, bireysel ve toplumsal sorumluluklara ilişkin farkındalık, uyum ve işbirliği, katılım, yönetişim, hak ve sorumluluklara ilişkin çok yönlü fayda sağlanması mümkündür. Öğrenen şehirler yaşam boyu öğrenme aracılığıyla bireylerin farkındalık, bilgi ve beceri gelişimi, topluma kazandırılması, farklı paydaşlar arasında ortak bir sağlık iletişimi oluşturulması, eğitim olanaklarına adil erişim ile eşitsizliklerle mücadele edilmesi anlamında bütüncül bir ağ olarak kurgulanabilir. Bu bağlamda çalışmada sosyal dinamikleri yapılandıran öğrenen şehir yaklaşımı, sağlıklı şehre yönelik bütünleşik fiziksel bir kurgu olarak değerlendirilmektedir. Öğrenen şehir dinamiklerinin sağlıklı şehir için potansiyellerinin ifade edildiği kavramsal bir şema üzerinden yapılan değerlendirme sonucunda, bütünleşik şehir kurgusu yaklaşımıyla öğrenen sağlıklı şehirler kapsamında öneriler geliştirilmektedir.