Haçlı Seferlerinde Şap ve Şap Ticareti

Abstract

1095-1291 yılları arasında Mısır ve Suriye’de ve daha sonra Osmanlı coğrafyasında süregiden Haçlı seferleri, Mısır şapını da Haçlıların malumu kılmış ve özellikle İtalyanlar, bunun ticareti ile ilgilenip Avrupa yününün boyanması için hammadde taşımaya başlamışlardır. Selahaddin-i Eyyûbî’nin Haçlılarla mücadelesinin sürüp gittiği yıllarda bile Cenevizli tacirler, Mısır şapını İskenderiye’den Avrupa’ya naklederek büyük gelirler elde etmişlerdir. XIII. yüzyıl ortalarına doğru Anadolu şap madenlerinin keşfedilmesi ile İtalyan tüccarlar yönlerini Foça, Gediz ve Şebinkarahisar gibi maden kaynakları olan yerlere çevirmişlerdir. Bu süreç de onları iktidar mücadelelerinden iç karışıklara kadar bir dizi olayın içine çekmiştir. Bu dönemde Bizans’tan Osmanlılara kadar Anadolu’da hüküm süren iktidarlara yakın olmaya çalışan İtalyanlar, kendi aralarında da şap üzerinden rekabete girişmişlerdir. Bu olaylar esnasında Osmanlılar, Bizans ve hanedan içi mücadelelerde yardımcı olarak kazançlarını artırmışlar, hatta borçlarını dahi sildirmeyi başarmışlardır. XV. asrın ortalarında Avrupa şapının bulunması ile yeni kırılmalar yaşanmıştır. Bu değerli madenin gelirleri ile papalar, Osmanlılara karşı yeni bir Haçlı seferi başlatmaya kalkışmışlar, şap gelirlerini de silah olarak kullanmışlardır. Papaların bu madeni işletmeleri için yetki verdiği İtalyan ve Napolili soylular ise Haçlı seferlerinin menfaat ve çıkar ilişkilerini devam ettirmişlerdir. Bu yeni süreç aynı zamanda Osmanlıların önemli bir gelir kaynağından gereği gibi yararlanmalarına engel olmuştur.