Sosyal Medyada Yer Alan Aile Söylemlerinin Analizi: Dini Perspektifli Fenomenler ve Youtube Örneği

Abstract

Sosyal medyayı, modern ve postmodern dönemin birey ve toplum yaşamı açısından meydana getirdiği değişimlerin teorik arka planı eşliğinde okumak gerekir. Bu durum gerçeklik ve simülasyon arasındaki zemini anlamlandırabilmek açısından önemlidir. Bu değişimin en bariz hissedildiği dini söylemin varlığını sosyal medya üzerinden devam ettirmesi, insanların manevi arayışlarının bir sonucudur. Din ve dini konuların sosyal medya ile ilişkisini ele alan çalışmalar mevcut olmakla birlikte, dini söylem içerikli adreslerin birey ve toplum yaşamı için önemli konumda yer alan aileye ilişkin söylemlerini inceleyen çalışmalara rastlanmadığı görülmüştür. Bu çalışmada bir sosyal medya aracı olan YouTube’daki dini perspektifli dört hesap sahibinin aileye ilişkin söylemleri incelenmiştir. Amaç, hesap sahiplerinin aileye ilişkin söylemlerinde kullandıkları ifadelerde ve bu ifadelerin ardında yatan anlamlarda dili nasıl kullandıklarını, soruna hangi zihinsel temsillere ve sosyal dünya anlayışına dayanarak nasıl bir çözüm getirdiklerini anlamaya ve yorumlamaya çalışmaktır. YouTube’daki aileye yönelik söylemleri dini söylem içerikli adresler üzerinden incelemenin, ailenin geleceğini yordamak açısından önemli olacağı düşünülmektedir. Çalışmada yöntem olarak Teun Adrian van Dijk’in söylem analizi kuramı kullanılmıştır. Veriler makro ve mikro açıdan analiz edilmiştir. Videoların içerisinde yar alan söylemler çalışma kapsamında temel veri olarak değerlendirilmiştir. Ölçüt örnekleme göre örneklem seçimi yapılmıştır. Elde edilen bulgularda değerler ve yaşam tarzı bağlamında aileyi oluşturan ilişkiler ağında işlevsel açıdan bir değişim ve dönüşüm olduğu paradigması ön plana çıkmıştır. Modern kültürün ürünü olan sosyal medya ve internet, aile kurumundaki çözülmelerde ciddi bir sebep olarak görülmüştür. Ailenin geleceğine yönelik söylemlerin genel ahlaki bir norm biçiminde, her toplumda aynıymış gibi, geçmişe bağlı ve gelenekle sınırlı bir yapıda sunulduğu dikkatleri çekmiştir. Videolarda tek bir özneyi imtiyazlı kılan cinsiyetçi bir söylemin hâkim olduğu, üslup açısından da slogan benzeri ve abartı ifadelerin oldukça yoğun kullanıldığı görülmüştür. Bu çalışmanın gün geçtikçe daha fazla insan tarafından kullanılan ve maruz kalınan aileye yönelik söylemlerin doğru bir biçimde anlamlandırılması, evrensel nitelikli mesajlar taşıyan dinin dijital çağda değişen durumlara aktarılırken hangi çelişkilerin ortaya çıkabileceğinin ve nasıl bir dönüşüm geçirdiğinin ele alınması açısından yaygın din eğitimi alanında yapılacak çalışmalara katkı sunması beklenmektedir.