Hanehalkı Geliri Üzerinde Beden Kitle İndeksinin Etkisi: Araç Değişken Yaklaşımı

Abstract

Gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde Beden Kitle İndeksi (BKİ)’nin artması önemli bir sağlık problemi olmasının yanı sıra sosyal ve ekonomik bir olgudur. Gıda fiyatlarında reel azalma, kişi başına gelir artışı, sosyo demografik faktörler ve kadınların işgücüne katılması BKİ dağılımını etkilemektedir. Ayrıca toplumda bireyler BKİ’den kaynaklanan çalışma koşullarında ve farklı sosyoekonomik gruplarda ayrımlar yaşamaktadırlar. Gelirin BKİ üzerindeki etkisi; daha düşük gelire sahip bireylerin fiyatı düşük ve enerjisi yoğun gıdaları tercih etmesi ile, daha yüksek gelirli bireylerin ise tüketim kalıplarını değiştirerek hazır gıdaları ve ev dışı gıda tüketimi tercihetmesi ile açıklanır. Oysa BKİ’nin gelir üzerindeki etkisi ise emek piyasasında yaşanan verimlilik ve performans kaybı ile açıklanmaktadır.  Bu çalışmanın amacı, TÜİK Sağlık Araştırması 2016 verilerini kullanarak Türkiye için hanehalkı geliri ile BKİ arasındaki eşanlı ilişkiyi dikkate almaktır. BKİ üzerinde öncelikli olarak gelir ve diğer sosyo-demografik değişkenlerin etkisine bakılmıştır. Ancak gelir üzerinde BKİ’nin dolaylı etkisi önemli olduğundan bu etki Genelleştirilmiş Momentler Yöntemi (GMM) ile incelenmiştir. Ayrıca gelir üzerinde BKİ dağılımlarının dolaylı etkisinin farklılık gösterdiği, kullanılan araç değişkenler ile ortaya konulmuştur. Çalışmanın sonucunda hanehalkı geliri ile BKİ arasında nedensel ilişkinin olduğu ortaya konmuştur. Gelir üzerinde BKİ’in etkisinin ve BKİ üzerinde eğitimin etkisinin istatistiksel olarak pozitif yönlü olduğu bulunmuştur.