DÖŞ QƏFƏSİNİN TRAVMASI VƏ ŞƏKƏRLİ DİABET ZAMANI SİÇOVULLARDA MİTOXONDRİAL VƏ MİKROSOMAL OKSİDLƏŞMƏ PROSESİNİN SƏVİYYƏSİ VƏ ONUN KORREKSİYASI

Abstract

The article deals with the issue of the effectiveness of the use of emoxipin by determining the production of superoxide anions of mitochon drial and microsomal origin in the treatment of experimental diabetes mellitus and chest injuries on 25 white outbred male rats, which were divided into 3 groups: the first group – control (5 rats), the second experimental group – with chest trauma and diabetes mellitus (10 rats) and the third experimental group - with chest trauma, diabetes mellitus and correction with emoxipin (10 rats). Observations were carried out on the 1st, the 14th and the 28th day. It was found that the increase in the total level of superoxide anion radical in lung tissue occurred mainly due to its mitochondrial production, reaching a maximum in the lungs on the 14th day of the experiment, which confirms mitochondrial dysfunction when free radical oxidation is activated in the lungs in diabetes mellitus and injuries. Comparing the indicators of microsomal and mitochondrial oxidation of the experimental groups, the expediency of using emoxipin to reduce the intensity of oxidative stress development has been proved. Məqalədə eksperimental şəkərli diabetlə birgə döş qəfəsi travması modelləşdirilmiş siçovullarda emoksipinin-tətbiqinin mitoxondrial və mikrosomal mənşəli superoksid anionunun yaranma sürətini dəyişmək yolu ilə təsirini öyrənmək məqsədilə aparılmış tədqiqat haqqında məlumat verilmişdir. Tədqiqat 3 qrupa bölünmüş cinsi xətti bəlli olmayan erkək ağ siçovul üzərində aparılmışdır. Kontrol qrupuna 5 siçovul daxil edilmişdir. Hər birində 10 siçovul olan ikinci və üçüncü qruplardakı heyvanlardan bir qrupunda (II qrup) şəkərli diabet və döş qəfəsi travması modelləşdirilmiş, digər (II qrupda) isə eyni model yaradılmış heyvanlarda emoksipin vasitəsilə korreksiya aparılmışdır. Müşahidələr modelləşmədən 1,14 və 28 gün sonra həyata keçirilmişdir. Tədqiqat göstərmişdir ki, superoksid-anion radikalının səviyyəsinin artımı əsasən bu sərbəst radikalın mitoxondrilərlə daha artıq yaranması sayəsində baş verir və maksimal səviyyəyə eksperimentin 14-cü günündə çatır. Şəkərli diabet və travmalar zamanı mitoxondrilərdə olan disfunksiyanı məhz sərbəstradikallı oksidləşmənin aktivləşməsi ilə izah etmək olar. Qruplar arasındakı dəyişikliklərin müqayisəsi adı çəkilən patoloji hallar zamanı oksidativ stressı zəiflətmək üçün emoksipin tətbiqinin məqsədəuyğun olduğunu göstərir. В статье результаты исследования, проведенного с целью выяснения эффективности применения эмоксипина путем определения продукции супероксид-аниона митохондриального и микросомального происхождения, в терапии экспериментального сахарного диабета и травм грудной клетки на 25 белых беспородных самцах-крысах, которые были разделены на 3 группы: первая группа – контрольная (5 крыс), вторая опытная группа – с травмой грудной клетки и сахарным диабетом (10 крыс) и третья опытная группа – с травмой грудной клетки, сахарным диабетом и коррекцией эмоксипином (10 крыс). Наблюдение проводили на 1, 14 и 28-ой день. Установлено, что повышение общего уровня супероксидного анион-радикала в ткани легких произошло в основном за счет его митохондриальной продукции, достигая максимума в легких на 14 сутки эксперимента, что подтверждает дисфункцию митохондрий при активации свободнорадикального окисления в легких при сахарном диабете и травмах. Сравнивая показатели микросомального и митохондриального окисления опытных групп, доказана целесообразность использования эмоксипина для снижения интенсивности развития оксидативного стресса.