ONURĞA ƏSASININ ARTERİAL HÖVZƏSİNDƏ TÖRƏNƏN İŞEMİK İNSULT ZAMANI APOPTOZUN MİTOXONDRİAL MEXANİZMLƏRİ

Abstract

The article deals with the role of the mitochondria-mediated apoptosis pathway in the course of ischemic stroke in the vertebral-basilar basin by determining the levels of reactive oxygen species, transmembrane potential, indicators of cell death and their relationship in different periods of stroke. The study included 105 people with a diagnosis of ischemic stroke in the vertebral-basilar basin, 49 patients were in the subacute period (3-6 months), 32 patients were in the chronic period (6-12 months), 14 patients were 1-3 years after the stroke, and 10 patients were over 3 years after the stroke. It was found that in patients with ischemic stroke in the late subacute and chronic periods, the levels of H2 O2 and Δµ were significantly higher, according to the control values. At the same time, the indicators of leukocyte cell death are the highest in the late subacute period. They probably differ from both control values and data in the chronic period, as well as after 1-3 years and more than 3 years of observation. A direct average relationship was established between the level of hydrogen peroxide and indicators of cell death of leukocytes in the late subacute and chronic periods of ischemic stroke in the vertebral-basilar basin, which is lost after 1-3 years and more than 3 years of observation. Məqalədə onurğa əsasının arterial hövzəsində törənən işemik insult zamanı oksigenin aktiv formalarının, transmembran potensialının, hüceyrə ölümünün göstəricilərinin və onların insultun mərhələləri ilə qarşılıqlı əlaqəsinin öyrənilməsinə həsr edilmiş tədqiqatın nəticələri haqqında məlumat verilmişdir. Tədqiqata onurğa əsasının arterial hövzəsinin işemik insultuna məruz qalmış 105 nəfər xəstə cəlb edilmişdir. Onlardan 49 nəfərdə xəstəliyin yarımkəskin dövrü (xəstəliyin başlanmasından sonrakı 3-6 aylar), 32 nəfərdə xronik mərhələ (6-12 ay), 14 nəfərdə xəstələnmədən 1-3 il sonrakı mərhələ olmuş, 10 nəfər isə xəstəliyin başlanmasından 3 ildən artıq sonra müşahidə edilmişdir. Müəyyən edilmişdir ki, işemik insultun yarımkəskin və xronik dövrlərində qanda hidrogen peroksidin miqdarı kontrol qrupdakına nisbətən yüksək olmuşdur. Eyni zamanda gecikmiş yarımkəskin mərhələdə leykositlərin hüceyrə ölümü göstəricisi ən yüksək səviyyədə olmuş və həm xronik mərhələdə, həm xəstələnmə müddəti 1-3 il arası olan pasiyentlərin, həm də 3 ildən artıq xəstələnmə müddəti olan pasiyentlərin göstəricilərindən əhəmiyyətli dərəcədə fərqlənmişdir. Onurğa əsası arterial hövzəsi nahiyəsinin işemik insultunun yarımkəskin və xronik mərhələlərində (xəstəliyin başlanmasından 1-3 il və 3 ildən artıq müddət sonra) toxumalarda hidrogen peroksidin miqdarı ilə leykositlərin hüceyrə ölümünün səviyyəsi arasında birbaşa əlaqə olduğu aşkar edilmişdir. В статье рассмотрена роль митохондрий-опосредованного пути апоптоза в течении ишемического инсульта в вертебро-базилярном бассейне путем определения уровней активных форм кислорода, трансмембранного потенциала, показателей клеточной гибели и их взаимосвязи в разные периоды инсульта. В исследование было включено 105 человек с диагнозом ишемического инсульта в вертебробазилярном бассейне, из них в подостром периоде (3-6 месяцев) – 49 больных, хроническом периоде (6-12 месяцев) – 32 больных, через 1-3 года – 14 больных и более 3 лет – 10 больных. Установлено, что у больных ишемическим инсультом в позднем подостром и хроническом периодах уровень H2 O2 и Δµ были вероятно выше, относительно контроля. В то же время, в позднем подостром периоде показатели клеточной гибели лейкоцитов самые высокие и вероятно отличаются как от контрольных значений, так и данных в хроническом периоде, а также через 1-3 года и более 3 лет наблюдения. Установлена прямая средняя связь между уровнем гидрогена пероксида и показателями клеточной гибели лейкоцитов в позднем подостром и хроническом периодах ишемического инсульта в вертебро-базилярном бассейне, который теряется через 1-3 года и более 3 лет наблюдения.