KARANTİN MƏHDUDİYYƏTİ ŞƏRAİTİNDƏ DEMENSİYALI PASİYENTLƏRƏ QULLUĞUN ÇƏTİNLİKLƏRİ

Abstract

В статье представлены факторы, влияющие на психическое здоровье лиц, ухаживающих за пациентами с деменцией. В исследование были включены 46 опекунов и 46 пациентов с деменцией. Обследование проводилось с использованием следующих психометрических шкал: краткой шкалы оценки психического статуса для оценки степени тяжести деменции, субъективной шкалы оценки астении MFI-20, шкалы самооценки социальной адаптации SASS, Госпитальной шкалы тревоги и депрессии, шкалы нагрузки на опекуна "Caregiver burden scale», опросника PSM-25 для определения уровня психологгического стресса. Полученные данные подвергали статистическому анализу с использованием программы IBM SPSS Statistics 26.0. В ходе исследования выявлены факторы, влияющие на психическое здоровье опекунов, из которых весомыми были: степень деменции у пациента, продолжительность ухода и трудоустроенность ухаживающих. Результаты исследования дают возможность сделать вывод о том, что у лиц с низким уровнем психической напряженности был выше уровень социальной адаптации, и реже отмечались проявления астении, тревоги и депрессии. Полученные данные следует учитывать при проведении психотерапевтических и психокоррекционных мероприятий для лиц, которые ухаживают за пациентами с деменцией для уменьшения уровня депрессии, тревожности и бремени ухода. Məqalədə demensiyalı pasiyentlərə qulluq edən şəxslərin psixi sağlamlığına təsir göstərən amillər haqqında məlumat verilmişdir. Tədqiqata 46 nəfər demensiyalı pasiyent və 46 nəfər həmin pasiyentlərə qulluq edən şəxs cəlb edilmişdir. Tədqiqat bu psixometrik şkalaların köməyi ilə aparılmışdır: demensiyanın ağırlıq dərəcəsini müəyyənləşdirmək üçün psixi statusu qiymətləndirən qısa şkala, asteniyanı qiymətləndirən MFİ-20 subyektiv şkala, sosial adaptasiyanı qiymətləndirmək üçün özünüqiymətləndirmə şkalası SASS, hospital həyəcan və depressiya şkalası, hamilərin yükünü müəyyələşdirən “Caregiver burden scale”, psixoloji stres səviyyəsini qiymətləndirən PSM-25 sorğusu. Alınmış nəticələr IBM SPSS statistics 26.0 proqramı vasitəsilə statistik təhliledilmişdir. Tədqiqat zamanı xəstələrə hamilik edən şəxslərin psixi vəziyyətinə təsir göstərən amillər aşkar edilmişdir, onlardan ən mühümlərinə pasiyentdə demensiyanın ağırlıq dərəcəsi, qulluq müddətinin uzunluğu və qulluq edən şəxsin işlə təminatı aiddir. Tədqiqatın nəticələrindən belə qərara gəlmək olar ki, psixi gərginliyi aşağı səviyyədə olan şəxslərin sosial adaptasiya imkanları daha yüksək olmuş və onlarda asteniya, həyəcan və depressiya əlamətlərinə nisbətən az rast gəlinmişdir. Müəlliflərin fikrincə, tədqiqatdan alınmış nəticələr demensiyalı xəstələrə qulluq edən şəxslərdə depressiyanın, həyəcanlanmanın və qulluğun ağırlığının qarşısını almaq üçün psixoterapevtik və psixokorreksion tədbirlər aparıldıqda nəzərə alınmalıdır. The article presents factors affecting the mental health of caregivers of patients with dementia. The research was conducted in accordance with the principles of medical ethics and deontology, according to the Helsinki Declaration of the Medical Association. The study included 46 caregivers and 46 patients with dementia. The assessment was carried out using the following psychometric scales: the short form of the Mental Status Evaluation scale to assess the severity of dementia, the MFI-20 subjective scale to assess asthenia, the SASS self-assessment scale of social adaptation, the Hospital Anxiety and Depression Scale, the Caregiver Burden Scale to assess the burden on caregivers, and the PSM-25 questionnaire to determine the level of psychological stress. The obtained data were subjected to statistical analysis using IBM SPSS Statistics 26.0 software. The study identified factors that affect the mental health of caregivers, among which the severity of dementia in the patient, the duration of care, and the employment status of the caregiver were significant. The results of the study suggest that individuals with low levels of psychological stress had higher levels of social adaptation and were less likely to experience asthenia, anxiety, and depression. These findings should be taken into account when implementing psychotherapeutic and psychocorrective measures for individuals caring for patients with dementia to reduce levels of depression, anxiety, and burden of care.