KƏSKİN FİZİKİ YÜKDƏN SONRA KARDİOMİOSİTLƏRIN MORFOFUNKSİONAL XÜSUSİYYƏTLƏRİNİN DƏYİŞİKLİKLƏRİ

Abstract

В статье представлены результаты исследования, проведенного с целью изучения ультраструктурных изменений кардиомиоцитов после предельной острой физической нагрузки в эксперименте. В эксперименте использованы белые лабораторные крысы-самцы половозрелого возраста, с исходной массой тела 120,0-140,0 г. Физические нагрузки воспроизводились во вращающемся колесе диаметром 0,5м. Всего было использовано 30 крыс, 6 из которых служили контролем. Животные подвергались однократной предельной физической нагрузке бегом в течение 3 часов на вращающемся колесе до полного утомления. Для изучения появившихся изменений в миокарде использованы гистологический, электронно-гистохимический, ультрамикроскопический методы исследования. C использованием параметрического критерия t-Стьюдента предварительно оценили разницы между вариационными рядами. Далее для проверки и уточнения полученных результатов использован непараметрический критерий – U-критерий Уилкоксона. Исследование показало что, у подопытных животных в миокарде в течение острой физической нагрузки не удалось обнаружить серьезных изменений, наблюдалась гидратация соединительнотканной стромы. Электронно-микроскопическое исследование миокарда желудочков показало, что ранние изменения в них неразрывно связаны с состоянием ультраструктуры капилляров. В стенке капилляров возникает разнообразные по своей интенсивности дистрофические процессы, имеющие неравномерный очаговый характер, ультраструктура эндотелиальных клеток, цитомембраны их оболочек претерпевают значительные изменения. Картина отека мышечной ткани миокарда как правило, обусловлена значительной перестройкой структур миоцита, регистрируемой электронно-микроскопически. Məqalədə birdəfəlik, kəskin fiziki yükdən sonra kardiomiositlərdə baş verən ultrastruktur dəyişikliklərinin öyrənilməsinə həsr edilmiş tədqiqat işinin nəticələri təqdim edilmişdir. Təcrübə zamanı cinsi xətti bəlli olmayan, cinsi yetkinliyə çatmış, kütləsi 120,0-140,0 q. olan erkək ağ siçovullardan istifadə edilmişdir. Fiziki yük diametri 0,5m olan fırlanan çarxla həyata keçirilmişdir. Cəmi 30 siçovuldan istifadə edilmışdır ki, onlardan 6-sı kontrol qrupu təşkil etmişdir. Heyvanlar fırlanan çarxda yorulana qədər (3 saat) qaçaraq birdəfəlik fiziki yükün təsirinə məruz qalmışlar. Miokardda törənən dəyişiklikləri öyrənmək üçün histoloji, elektronhistokimyəvi, ultramikroskopik üsullardan istifadə edilmişdir. Tədqiqat göstərmişdir ki, fiziki yükün təsirindən təcrübə heyvanlarının miokardında işıq-optik mikroskopiya zamanı elə ciddi dəyişikliklər olmur, yalnız birləşdirici toxuma stromasının hidpatasiyası müşahidə edilir. Miokardın elektron-mikroskopik tədqiqi zamanı ondakı erkən dəyişikliklərin kapillyarların ultrastruktur dəyişiklikləri ilə sıx bağlı olduğu aşkarlandı. Kapillyarların divarında qeyri-bərabər ocaqlı, müxtəlif intensivlikli distrofik dəyişikliklər törənir; endotel hüceyrələrinin, onların membranlarının ultrastrukturu xeyli dəyişikliklərə məruz qalır. Ürək əzələsinin ödemi bir qayda olaraq miositin struktur yenidənqurulması ilə əlaqədar olur. This article presents the results of research conducted to study the ultrastructural changes in cardiomyocytes after extreme acute physical load in an experiment. In the experiment, white laboratory male rats of sexually mature age, with an initial body weight of 120.0-140.0 grams were used. Physical loads were reproduced on a rotating wheel with a diameter of 0.5 m. During the study, 30 rats were used, 6 of which were the control group. Animals were subjected to a single physical load by running for 3 hours on a rotating wheel until they were completely exhausted. Histological, electron histochemical, and ultramicroscopic research methods were used to study the changes that appeared in the myocardium. The study showed that during an acute load in experimental animals in the myocardium, the light-optical system failed to detect serious changes, and hydration of the connective tissue stroma was observed. An electron microscopic examination of the ventricular myocardium showed that early changes in it are inextricably linked with the state of the capillary ultrastructure. In the wall of capillaries, dystrophic processes of various intensities occur, which have an uneven focal character, the ultrastructure of endothelial cells and the cytomembrane of their membranes undergo significant changes. The picture of edema of myocardial muscle tissue, as a rule, is due to a significant restructuring of the myocyte structures, which is recorded electron-microscopically.