Zihinsel Engelli Çocuk Sahibi Annelerin ve Toplumun Engelliliğe Bakışı

Abstract

Zihinsel engelli çocuk sahibi ebeveynlerin engelliliği dışlanma, damgalanma, ayrımcılık, ve eşitlik bağlamında nasıl düşündüğü, nasıl inşa ettiği bu araştırmanın nihai hedefini oluşturmaktadır. Araştırmanın özgünlüğü açısından, zihin engelli çocuğu bulunan ebeveynlerin, engellilere yönelik gerek kullanılan dil, gerekse davranışlar açısından, damgalayıcı, dışlayıcı ve ayrımcı eğilimleri kabullenip, bu durumu günlük yaşamlarında yeniden üretip üretmediğinin tespit edilmesi, doldurulması gereken önemli bir boşluğu oluşturmaktadır. Bu hedefle bu araştırma, İzmir ilinin Kemalpaşa ilçesinde 1 erkek, 39 kadın olmak üzere toplam 40 zihinsel engelli çocuk sahibi ebeveyn ile yarı yapılandırılmış görüşme formu dahilinde yapılan yüz yüze derinlemesine görüşmelerden oluşmuştur. Araştırma bulguları göstermektedir ki; zihinsel engelli çocuk sahibi ebeveynler (özellikle anneler) zihinsel engelli çocuğun her şeyi ile ilgilenmekte, bunun için büyük fedakarlıklara katlanmakta, kendi kariyer, sosyal kültürel gelişmelerine zaman ayıramamakta ve çocukların maruz kalmış olduğu dışlanma ve damgalanma sorunlarını kendileri de yaşamaktadır. Diğer taraftan engellilere bakış açısı olarak, ebeveynlerin neredeyse tamamının tıbbi temelli hakim engellilik tanımını içselleştirdiği, yeniden ürettiği, ve engelliliği tanımlarken dışlayıcı ve damgalayıcı bir dil kullandığı tespit edilmiştir. Ayrıca toplum tarafından çeşitli damgalama, dışlanma ve ayrımcılığa maruz kalan ebeveynler özellikle engelliliğe yönelik cinsiyetleştirilmiş ve ırksallaştırılmış damgalayıcı ve dışlayıcı dilin etkisinden kaçamamaktadırlar.