Modern Hukuk Karşısında Örfi Hukukun Varlığını Sürdürme Nedenleri Üzerine Sosyolojik Bir Araştırma: Şanlıurfa Örneği

Abstract

Bu makale Şanlıurfa’da modern hukuk karşısında geçerliliğini koruyan örfi hukukun, toplumsal hayattaki görünümlerine odaklanmaktadır. Modernleşmeyle birlikte dini değerlerin, derin biz duygusunun ve akrabalığın, yeni toplumsal hayatta etkisini kaybedeceği düşünülmektedir. Ancak aşiret örgütlenmesinin varlığı ve geleneksel aile yapısının hakimiyetini koruması Şanlıurfa’da örfi hukukun varlığını ve işlevini sürdürmesini sağlamaktadır. Bu farklılık eskiden bütünüyle bir kopuştan öte yeni şartlar ile toplumsal hayatın var olan özellikleri arasındaki bağın kurulmasıyla sağlanmıştır. Kurulan bu bağ sayesinde taraflar arasındaki anlaşmazlıklarda, cemaatin işlevsel mekanizmalarından olan örfi hukuka, ihtiyaç duyulmaya devam edilmektedir. Bu makalenin amacı modern hukuk karşısında örfi hukukun varlığını sürdürmesinin arkasında yatan sosyolojik nedenleri anlamaktır. Bu sayede sıkı cemaat ilişkisinin bulunduğu Şanlıurfa’da, örfi hukukun nasıl bir role sahip olduğunu ortaya çıkarmak hedeflenmektedir. Belirlenen amaca ulaşmak için Şanlıurfa’da yaşayan 22 kişiyle derinlemesine mülakatlar gerçekleştirilmiştir. Bulgular katılımcıların, sosyal anlaşmazlıkların çözümünde ağırlıklı olarak örfi hukuku referans aldığını ortaya çıkarmıştır. Aynı zamanda toplumsal vicdana karşılık gelen örfi hukukun baskınlığı ve örfi hukukun ihtilaflı alanları çözümlemede ciddi bir işleve sahip olduğu görülmüştür. Şanlıurfa’ da yaşayan insanların örfi hukuka bağlı olarak ilişkilerini düzenledikleri ve anlaşmazlıklarını çözmeye devam ettikleri tespit edilmiştir.