Examination of Secondary School Science Textbooks in Terms of Values

Abstract

Araştırmanın amacı, 2022-2023 eğitim öğretim yılında ortaokullarda okutulan 5, 6, 7 ve 8. sınıf fen bilimleri ders kitaplarında yer alan değerleri belirlemek ve bu değerlerin farklı yayınlara ait ders kitapları içindeki dağılımını tespit etmektir. Ayrıca milli, manevi ve dini değerlerimize aykırı değer durumları da incelenmiştir. Araştırmada, belirtilen sınıf düzeylerinde fen bilimleri dersinde okutulan yedi ayrı ders kitabı 27 değer üzerinden incelenmiştir. Ders kitaplarının giriş kısmında bulunan İstiklal Marşı ve Gençliğe Hitabede yer alan değerler incelemeye alınmamıştır. Nitel araştırma yöntemi kullanılan araştırmada veriler, doküman analizi kullanılarak analiz edilmiştir. Araştırma sonucunda ders kitaplarında sırasıyla en çok sorumluluk, çalışkanlık, duyarlılık ve yardımlaşma-dayanışma değerlerine yer verildiği tespit edilmiştir. Kitap içindeki değerlerin dağılımları arasında büyük farklar bulunduğu ve değerlerin konular arasında eşit dağılmadığı tespit edilmiştir. Alçakgönüllülük, selamlaşma, doğruluk-dürüstlük ve nazik olmak, misafirperverlik değerlerine ya çok az yer verilmiş ya da hiç rastlanmamıştır. Ders kitapları okuma metinleri ve görseller yönünden de incelenmiş olup duyarlılık, hoşgörülülük, sorumluluk değerlerine ve vatanseverlik, kültürel mirasa sahip çıkma, milli ve dini değerler ile ilişkili olan Türk İslam bilim dünyasından örneklere yer verildiği ancak bu örneklerin eşit şekilde dağılmadığı tespit edilmiştir. Araştırmada ulaşılan sonuçlar doğrultusunda, fen bilimleri ders kitaplarında değerler açısından inceleme yapacaklara ve fen bilimlerinde değerlerin aktarılmasını önemseyen eğitimcilere çeşitli öneriler getirilmiştir.