Kasım 2021'de Gözlemlenen Jeomanyetik Fırtına ve Düzce Depreminin Jeomanyetik Alan Üzerindeki Etkilerinin Araştırılması

Abstract

Bu çalışmada, depremlerin jeomanyetik alan verileri ile ilişkisi incelenmiştir. Öncelikle konu kapsamında deneysel çalışma olarak 3-4 Kasım 2021 boyunca meydana gelen jeomanyetik fırtınanın etkileri, çalışmanın ikinci aşamasında ise 17 Kasım 2021 Düzce depreminin (M=4,8) jeomanyetik alanlar üzerindeki etkileri araştırılmıştır. Bunun için gözlem (IZN) ve referans (PEG ve PAG) manyetometre istasyonlarında ölçülmüş jeomanyetik alanın X, Y ve Z bileşenlerinin verileri kullanılmıştır. Bu bileşenlerin zamansal çözünürlüğü 60 saniyedir. Ayrıca, jeomanyetik aktivite göstergesi olarak küresel jeomanyetik aktivite indisi (Kp) verileri kullanılmıştır. İlk önce Jeomanyetik fırtınadan ve depremden kaynaklı jeomanyetik anomalileri tespit etmek için istasyonlardaki jeomanyetik alan bileşenlerinin (X, Y, Z) jeomanyetik alan değişim oranı (ROG) ve jeomanyetik alan değişim oranı indeksi (ROGI) hesaplanmıştır. Daha sonra X, Y ve Z bileşenlerinin günlük değişimleri arasındaki ilişkiyi istatistiksel olarak tespit etmek için ROGI(X, Y, Z) değerlerini kullanılarak istasyon çiftlerinin (IZN-PEG, PEG-PAG ve IZN-PAG) korelasyon katsayıları (r) hesaplanmıştır. X, Y ve Z için gözlem ve referans manyetometre istasyonlarından elde edilen sonuçlar birbirleriyle karşılaştırılmıştır. Jeomanyetik fırtına boyunca IZN, PEG ve PAG için hesaplanan ROGI(X), ROGI(Y) ve ROGI(Z) değerlerinin çok benzer bir günlük değişime sahip oldukları tespit edilmiştir. 17 Kasım 2021 boyunca PEG ve PAG istasyonlarının ROGI(Y) değerleri birbirleriyle uyumlu bir günlük değişime sahipken, 08:15 EZ (Evrensel Zaman) ile 10:10 EZ arasında IZN istasyonunun ROGI(Y) değerlerinde bir artış (anomali) tespit edilmiştir. Bu sonuçlardan, IZN için tespit edilen anomalinin 17 Kasım Düzce depremi ile olası ilişkili sismomanyetik kaynaklı bölgesel öncül bir jeomanyetik anomali olarak değerlendirilebileceği öngörülmektedir.