Mimarlığı “Okulsuzlaştırmak”: Mimarlık Kültürünün Demokratikleşme Sürecinde Fransa ve Çağdaş Mimarlık Müzeleri

Abstract

1960’lardan itibaren, yeni bir mimarlık kurumu olarak ortaya çıkan çağdaş mimarlık müzelerinin sayısında bir patlama gerçekleşmiştir. Bu patlamanın gerçekleşmesi ise tesadüf değildir. Kültür kavramında gerçekleşen demokratik kırılma ve bu doğrultuda hız kazanan toplumsal itki çeşitli aktörleri harekete geçirmiş, bunun sonucunda kendisini müze, merkez veya enstitü olarak adlandıran, benzer amaçları taşıyan yeni mimarlık kültürü kurumları kurulmaya başlanmıştır. Bu çalışmanın konusu olan Fransa ise bu anlamda öncü bir role sahiptir. Kültürde demokrasi ideallerine ilişkin talepler öncelikle burada ortaya çıkarak, özellikle Avrupa Konseyi ve UNESCO toplantıları aracılığıyla yayılmıştır. Bununla bağlantılı olarak mimarlığın kültürün bir ifadesi olduğu yasal düzenlemeler ile ifade edilmiş, bunun sonucunda Institut Français d’Architecture kurulmuştur. Mimarlık kültürüne dair Fransa’da alternatif eğitim kurumları olarak çalışan müze, merkez, arşiv ve enstitüleri ele alan bu makale, kuramsal altyapısını mimarlık kültürünün genişleyen alanı, demokratikleşmesi ve Ivan Illich’in “okulsuzlaştırma” kuramları üzerine kurmakta ve kültür ile kurum arasındaki ilişkileri adı geçen ülkenin kültür politikaları bağlamında incelemektedir.