Tiyatro Kostümlerinin Göstergebilimsel Analizi “Rumuz Goncagül” Oyunları Örneği

Abstract

Tiyatro sanatı, birçok görsel parametreyi bir araya getirerek bir sanat eseri oluşturmaktadır. Bu sanat eserinin beklediği övgüyü alması ve başarılı olması için görsel parametrelerin seyirciye tam olarak ulaşması gerekmektedir. Kostüm, görsel parametrelerin başında gelmektedir. Karakterin sosyal statüsünü, demografik özelliklerini ve yönetmenin karakterde vurgulamak istediği özellikleri kostüm yoluyla verilebilmektedir. Bu çalışmanın amacı; karakter oluşumunda ve karakterlerin seyirciye iletilmesinde kostümün önemini ortaya koymaktır. Bu amaca ulaşmak için çalışma grubu olarak seçilen Rumuz Goncagül oyunlarının kostümlerinin görsel araştırma yöntemlerinden biri olan göstergebilimsel çözümlemesi yapılmıştır. Rumuz Goncagül oyunu birçok kez farklı devlet tiyatrolarınca sahnelenmiş ve yıllarca gösterimde kalmayı başarmıştır. Bu nedenle çalışma grubu olarak bu oyun tercih edilmiştir. Devlet tiyatrolarının resmi web sitesinde oyunun kostümlerine dair daha çok görsel verisi bulunan ve analize uygun bulunan 1997-1998, 2008-2009, 2016-2017, 2022-2023 sezonlarıdır. Bu sezonlarda sahnelenen “Rumuz Goncagül” karakterlerinden; Gülsün, İnsaf Hanım, Sıtkı, Ayşen, Halet Rezaki, Dursun Ali, Refik Mayısoğlu ve Müfit Mürted karakterleri ile sınırlandırılan oyunların kostümleri; Pierce ve Barthes’ın görsel analiz metodları ile analiz edilmiştir. Pierce’nin; gösterge, gösteren ve gösterilen parametreleri kostümün; giysi parçaları, renk, form ve desen bağlamında analiz edilirken, Barthes’ın anlam boyutunda düz anlam ve yan anlamları irdelenmiştir. Araştırmacının yorumu ile ortaya çıkarılan analiz sonucunda ise; yönetmenin karakter oluşumunda kostümdeki görsel kodlardan yararlandığı, kendi perspektifini ve yorumunu kostümlere yansıttığı sonucuna ulaşılmıştır.