Epistemic emotions - what are they and are they exclusive to humans?

Abstract

Najogólniej emocje epistemiczne scharakteryzować można jako emocje, które dotyczą własnych stanów i procesów umysłowych podmiotu oraz związane są z poznaniem i generowaniem wiedzy. Mogą powstawać jako efekt niezgodności poznawczej, która może pojawić się w wyniku nieoczekiwanych informacji, sprzecznych z wcześniejszą wiedzą. Mają one istotny wpływ na eksplorację i generowanie wiedzy o sobie i o świecie oraz na zmiany konceptualne czy wydajność poznawczą. W badaniach eksperymentalnych dotyczących emocji epistemicznych brak jest perspektywy porównawczej. Na pierwszy rzut oka sytuacja ta może nie budzić kontrowersji, gdyż kategoria emocji epistemicznych została w taki sposób zdefiniowana, że wydaje się przysługiwać jedynie ludziom. Interesująca perspektywa pojawia się jednak, gdy podda się analizie badania porównawcze z zakresu etologii poznawczej, prymatologii czy psychologii porównawczej. Badacze wskazują na szereg zachowań zwierząt pozaludzkich świadczących za posiadaniem przez nie szerokiego wachlarzu emocji – w tym takich, które wyróżnia się w katalogu emocji epistemicznych, tj. zdziwienia, ciekawości czy niepewności. Przedstawiony artykuł stanowił będzie próbę odpowiedzi na postawione w tytule pytania oraz wprowadzenie do dociekań nad kategorią emocji epistemicznych uwzględniającą rezultaty badań z zakresu wspomnianych dziedzin.