Turkish-French Relations from the Mudros Armistice to the Treaty of Lausanne

Abstract

Osmanlı Devleti ve Fransa arasında esas olarak 16. yüzyılda başlayan ve dostane şekilde devam eden ikili münasebetler, Birinci Dünya Savaşı’na kadar gâh olumlu gâh olumsuz bir çerçevede seyretmiştir. Savaşa gelindiğinde ise Fransa, Osmanlı Devleti ile karşıt saflarda yer almıştır. Neticede savaşın galibi olan Fransa; İngiltere ile yaptığı gizli paylaşım mutabakatlarına göre Anadolu’nun güneyindeki birçok bölgeyi işgal etmiştir. Fransız işgaline karşı bölgede Millî Mücadele Harekâtı başlatılmış; Türk ve Fransız birlikleri arasında çok sayıda çarpışma ve muharebe yaşanmıştır. Millî Mücadele karşısında ağır kayıplar vermesi, Suriye’deki kazanımlarını kaybetme riski, bunun yanı sıra müttefiki İngiltere’yle bazı anlaşmazlıklar yaşaması Fransa’yı Ankara Hükûmetiyle uzlaşı arayışına yöneltmiştir. İki ülke ilişkilerini bu dönemde, ayrıca Sevr, Mudanya ve Lozan Konferansı süreçlerinde yaşanan gelişmeler ile tarafların tartışmalı meselelerdeki tutum ve istekleri belirlemiştir. Neticede Lozan Antlaşmasıyla birçok problem çözüme kavuşturulmuş; Hatay meselesi gibi kritik bazı sorunlar istisna olmak üzere Türkiye-Fransa arasında kalıcı barış tesis edilmiştir. Zikredilen malumattan hareketle makalenin konusunu, Mondros Mütarekesi’nden Lozan Antlaşması’na kadar olan dönemdeki Türk-Fransız ilişkileri oluşturmaktadır. İki ülke ilişkilerini bahsedilen süreçte etkileyen siyasi, askerî ve iktisâdi gelişmeler üzerinde durulmuş; yaşananlar iki taraf penceresinden karşılaştırmalı olarak ele alınmıştır. Nitel araştırma ve analiz yöntemiyle hazırlanan çalışmada TBMM Tutanakları Gizli Celse Zabıtları ile mevcut telif ve tercüme eserlerden istifade edilmiştir.