Ergenekon Türk Destanı mı, Moğol Destanı mı?

Abstract

Câmiü’t-Tevârîh’in Türk tarihi araştırmaları açısından en büyük önemi Türklerin geçmişine ait şifahî ve destanî rivayetleri toplamış olmasıdır. Oğuz Kağan Destanı’nın bir varyantı bize Câmiü’t-Tevârîh aracılığıyla ulaştığı gibi Ergenekon Destanı’nın, şayet Çin kaynaklarındaki anlatı paralel ve eş değer görülürse, bize ulaşan iki varyantından biri Câmiü’t-Tevârîh’teki rivayettir. Bu makalede Câmiü’t-Tevârîh’teki Türk-Moğol müşterek ananesi ve Ergenekon menkıbesi incelenmiş, bu doğrultuda Türklere ait Ergenekon’un Reşîdeddîn ve takipçisi olan İranlı müverrihler tarafından niçin Moğollar üzerinden anlatıldığı hususu açıklığa kavuşturulmaya çalışılmıştır. Bu analiz çabasında anahtar rolü oynadığını düşündüğümüz Ergenekon’dan demir madeninin eritilerek çıkıldığı yönündeki rivayet, Cengiz Han’a isnad olunan demircilik ananesi ile birlikte yeniden düşünülmüştür. Klaproth ve Howorth’tan Zeki Velidi Togan’a kadar birçok araştırmacının dile getirdiği Cengiz Han’ın soyunun demirci Türk tarhanlara dayandığı iddiası da konuyla ilgisi dolayısıyla tartışmaya dahil edilmiş, iddiaya mesnet teşkil eden kaynakların ifadeleri yardımcı argümanlar olarak kullanılmıştır.