“Common Law” Hukukunun Gelişimi

Abstract

Osmanlı Devleti hukuk tarihi çalışmalarına başlangıç aşamasında hukuk ile ilgili temel kavramlar okumaları sırasında common law kavramı ile karşılaştık. Common law hukuku usul bakımından kıta Avrupası’nda gördüğümüz Roma hukuk sisteminin tesiri altında gelişen hukuk sisteminden farklılık gösterir. Bu hukuk düzeninde hakimlerin mahkemede almış oldukları kararlar daha sonra aynı türde davalar için bağlayıcılık arz ediyor ve dolayısıyla da mahkeme kararları aynı zamanda kanunları oluşturuyordu. Bazı kaynaklarda bu hukuk sisteminin İngiltere’ye gelen Germen kökenli kabilere uzandığı ve Germen örfünün common law sistemini ortaya çıkaran önemli bir faktör olduğu ve bu örfün, kralı hukuki bakımdan bağlayıcı özelliğinin, İngiltere’de Avrupa kıtasından çok önce hukukun üstünlüğü ilkesinin gelişmeye başlamasını sağladığı ifade ediliyordu. Başka bazı kaynaklar ise Germen etkisinden ziyade Germenlerden çok sonra İngiltere’ye gelen Normanların tesiri altında bu hukukun ortaya çıktığını belirtiyordu. Çalışmada ele alınan temel sorunsal common law nedir ve nasıl ortaya çıktı iken bir başka sorunsal Roma hukukunun Avrupa kıtasında gösterdiği etkiyi neden Britanya’da gösteremediğine dair idi. 12. yüzyılda Henry II dönemi hukukçusu Glanvill ile 13. Yüzyıl hukukçusu Bracton’un eserleri çalışma sırasında common law hukuku konusunda karşımıza çıkan iki önemli kaynak oldu. Common law ile ilgili yerli kaynaklar oldukça sınırlı olduğundan daha çok yabancı araştırma eserlerden faydalanıldı.