Wakhan Koridoru’nda (Afganistan) Pamir Kırgızlarının Yaşam Biçimi, Mevcut Durumu ve Sorunları

Abstract

Wakhan Koridoru, Amuderya Nehri’nin kaynak sularını Pamir Dağları’ndaki kaynaklarına kadar takip ederek Bedahşan eyaletinden doğuya doğru uzanan, vadiler ve yüksek dağlardan oluşan dar bir panhandledir. İpek Yolu’nun en önemli kavşak noktası olan koridor, Avrupalılar ve Çinliler tarafından Arap Denizi Kıyıları üzerinden Hint Ovaları’na ulaşmak için bir ticaret yolu olarak kullanılmıştır. Afganistan’da Kırgız topluluğunun mensupları, kuzey Bedahşan Eyaletinde, Küçük ve Büyük Pamir olarak bilinen iki yerleşim yerinde yaşamaktadırlar. Hindikuş, Karakurum ve Pamir sıradağları arasındaki yüksek, açık vadiler, Pamir Düğümü olarak bilinen yeri oluşturur. Bu çalışmada Pamir Kırgızlarının Wakhan Vadisindeki yaşantısı, etno-kültürel özellikleri, mevcut ekonomik durumları ve sorunları ele alınmıştır. Çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden biri olan doküman ve içerik analizi metodundan yararlanılmıştır. Araştırma sonunda Pamir Kırgızları nüfusunun her yıl % 6-7 oranında azaldığı, eğitim, sağlık ve medeniyetin diğer imkânlarından mahrum bırakıldıkları, Çin ve Orta Asya’daki zamana ve siyasi gelişmelere rağmen bozulmadan korunmuş büyük bir kültürel özgünlüğe ve zenginliğe sahip oldukları sonucuna varılmıştır.