Mısır’da Modern Tıbbın Doğuşuna Dair Bir Literatür Değerlendirmesi

Abstract

Bugün Türkiye’de modern tıbbın doğuş tarihi Osmanlı İmparatorluğu zaviyesinden İstanbul merkezli olarak anlatılmaktadır. İmparatorluk coğrafyasının genişliği düşünüldüğünde tıp reformunu farklı zaviyelerden değerlendirmenin sağlayacağı kıyas imkânı önem arz etmektedir. Bu çalışmanın amacı 19. Yüzyılda Mısır’da tıp eğitim ve hizmeti alanında yapılan reformlara dair çağdaş literatürün bir analizini yapmaktır. J. Heyworth-Dunne, Laverne Kuhnke, Amira el-Azhary Sonbol, Christian Jean Dubois, Serge Jagailloux, Khaled Fahmy, Abul-Magd’nin eserlerinden hareketle modern Mısır tıp tarihinin 19. Yüzyıl başlarındaki durumu ve hedefleri incelenecektir. Bu makale ayrıca, modern literatürde siyasi ve uluslararası ilişkiler alanın dışında, başka bir açıdan Mısır’da bireyi ve toplumu ilgilendiren sağlık kurumunun dönüşümünü merkeze almaktadır. Özellikle yüzyılın ilk yarısında Mısır’da tıp üzerine araştırmalar, geleneksel tıbbın ve inancın içine modern tıp uygulamalarının nasıl uyum sağladığına odaklanmaktadır. 1882’de Mısır’ın İngiliz kolonyal idaresi altına girmesinden önce modern tıp eğitiminin ve profesyonelleşmenin var olduğunu bu çalışmalar kanıtlamaktadır. Buna göre, yerli doktorlar, ebeler (hekime), berber cerrahlar mısır halkının modern tıpla ilişkisini kuran aracılardı. Nitekim Mısır’da tıp mesleği Fransız Dr. Clot (1793-1868)’un Mehmed Ali Paşa emriyle kurduğu ve yabancı doktorların eğitim verdiği Ebu Za’abel askeri hastane ve tıp okulunda doğmuştur. Bu bilgilere istinaden Mısır’da ulusal kimliğin teşekkülünde tıp reformunun rolünü tıp eğitimi için gerekli Arapça dilinde ilk, orta ve lise eğitimini gerekli kıldığı için önemli kabul etmekteyiz.