Kant’ta Ahlak Yasasının Özel Yeri

Abstract

Yasa kavramı felsefe için ve diğer tüm bilimler için önemli aynı zamanda problemli bir kavramdır. Çünkü birçok farklı türden bilgi, kural, ilke, olgu ya da tavsiye hiç değişmeyen, evrensel bir hakikat olarak kabul edilir. Bu ise yasa kavramının çok farklı kullanımlarını mümkün hale getirir. Biz de bu çalışmada Kant'ın ahlak yasasının birçok farklı yasa türü içindeki özgün yerini tespit etmeye çalıştık. Kant'ın ahlak yasasının diğer yasa türlerinden farkını ortaya koymak için felsefedeki karşıt kavram çiftlerinden yararlandık. Yararlandığımız kavram çiftleri "a priori-a posteriori", "biçimsel-içeriksel", "zorunlu-mümkün", "otonom-heteronom", "fenomen-numen", "tikel-tümel", "koşullu-koşulsuz", "olan-olması gereken" gibi kavram çiftleridir. Bu doğrultuda ilk olarak yasa denildiğinde özellikle modern bilimin doğuşu ile ilk akla gelen yasa türü olan doğa yasalarından söz ettik. Ardından hukuk yasalarından, toplum ve tarih yasalarından, matematik ve mantık gibi formal bilimlerin yasalarından, din kurallarından ve nihayetinde gündelik yaşam pratikleri için kurallardan söz ettik. Bu yasa olarak kabul edilen yasa türlerinin hepsinin niteliklerini, ifade edilen kavram çiftleri ile açıkladık ve birbirlerinden farklılaştıkları yönlere vurgu yaptık. Ardından Kant'ın yasa anlayışından ve Kant felsefesi için temel olan iki yasa türünde, saf doğa biliminin yasalarından ve ahlak yasasından söz ettik. Bu doğrultuda ahlak yasasının, Kant’ın başat yasa türü olarak belirlediği yasa türlerinden biri olan saf doğa bilimi yasalarından bile ayrışarak özel bir yeri olduğunu tespit ettik. Nihayetinde ahlak yasasının Kant felsefesindeki özel yerini göstermek için ahlak yasasının niteliklerini detaylı bir şekilde açıkladık. Sonuçta ise ahlak yasasının "a priori, biçimsel, kategorik, imperatif, nesnel, tümel, otonom" bir yasa biçimine sahip olduğu gösterilerek onun tüm yasa türlerinden bu özellikler demetinin hepsini bir arada barındıran tek yasa olma yönüyle ayrıştığını ortaya koyduk.