Abstract
Nicholas Copernicus ve onun İslami selefleri arasındaki olası bağlantılara ilişkin tartışmalarda, “Tûsî çifti”, bu aktarımın gerçekliğini hem destekleyenler hem de eleştirenler tarafından sıklıkla dile getirilmiştir. Ancak daha önceki bir makalede belirttiğim gibi, Ptolemaios astronomisindeki düzensiz gök hareketleriyle başa çıkmak için İslam astronomları tarafından icat edilen diğer matematiksel araçlarla birlikte Tûsî çifti de, Kopernik Güneş merkezliliğinin ortaya çıkmasında İslami astronomi ve doğa felsefesinin genel önemi düşünüldüğünde ikincil öneme sahip olabilir. Yine de Nasîrüddîn et-Tûsî’nin (597-672/1201-74) astronomik araçlarının geliştirilmesi ve kullanılması, bize astronomik modellerin aktarımı hakkında önemli kanıtlar sunmakta ve kültürlerarası bilimsel aktarım konusunda bazı dersler vermektedir. Bundan dolayı bu makalede, ilk olarak İran’daki Azerbaycan’dan Bizans’a doğru yayılmaya başlayan ve on altıncı yüzyıla kadar devam eden bu aktarım hakkında bildiklerimizi özetlemeye çalışacağım. Bildiklerimizde hala birçok boşluk olmasına rağmen, kanıtlara dayanmak suretiyle kültürlerarası aktarım açıklamasının bağımsız ve paralel keşif varsayımından daha kuvvetli olduğunu savunuyorum.
Reference42 articles.
1. Aiton, E. J. “Peurbach's Theoricae novae planetarum: A translation with Commentary”. Osiris 3 (1987), 5-43.
2. Barker, Peter. “Albert of Brudzewo’s Little Commentary on George Peurbach's ‘Theoricae Novae Planetarum’”. Journal for the History of Astronomy 44/2 (2013), 125-148.
3. Brummelen, Van. The Mathematics of the Heavens and the Earth: The Early History of Trigonometry. Princeton: Princeton University Press, 2009.
4. Comes, Mercè. “Possible Scientific Exchange between the Courts of Hūlāgū and Alfonso X,” Sciences, techniques et instruments dans le monde iranien (Xe–XIXe siècle), études réunies et présentées par N. Pourjavady et Ž. Vesel, (Tehran, 2004).
Copernicus, Nicolaus. On the Revolutions, çev. Edward Rosen. Baltimore: Johns Hopkins University Press, 1978.
5. di Bono, Mario. “Copernicus, Amico, Fracastoro and Ṭūsī’s Device: Observations on the Use and Transmission of a Model”. Journal for the History of Astronomy 26/2 (1995), 133-154.