ABD-ÇİN İLİŞKİLERİNE DAİR TEORİK BİR ANALİZ

Abstract

Bu çalışmada, özellikle Çin’in yükselişi göz önüne alarak, Çin ile Amerika Birleşik Devletleri arasındaki ilişkilerin gelişimine dair teorik açıklamalar irdelenmiştir. Teorik açıklamaların sunmuş olduğu perspektiften yola çıkarak bu iki ülke arasındaki ilişkilerin hem bugününe hem de yarınına ışık tutulmaya çalışılmıştır. Çalışmada uluslararası ilişkiler teorilerinin bu iki devlet arasındaki ilişkileri, hangi yaklaşım ve doneler üzerinden yorumladığı, teorilerin tutarlı olduğu ya da eksik kaldığı noktaların neler olduğu ve hangi yaklaşımın daha açıklayıcı bir düzlem sunduğu gibi sorulara cevaplar aranmıştır. Bu anlamda öncelikle geleneksel teoriler olan realizm ve liberalizmin Amerika Birleşik Devletleri ile Çin arasındaki ilişkilere yönelik yaklaşımlarına bakılmış ardından sosyal inşacı yaklaşım çerçevesinde Amerika Birleşik Devletleri-Çin ilişkileri değerlendirilmiştir. Bu minvalde, realist öngörünün güvensizlik ve sıfır toplamlı oyun temelli bakış açısının ve liberal öngörünün iş birliği temelli iyimser bakış açısının, bazı önemli noktalara dikkat çekmekle birlikte, Amerika Birleşik Devletleri-Çin ilişkilerini analiz etmede eksik olduğu ileri sürülmüştür. Sosyal inşacı yaklaşımın ise düşünsel unsurları dahil ederek, Amerika Birleşik Devletleri-Çin ilişkilerinin analizinde daha kapsayıcı ve doğru bir bakış açısı sunduğu belirtilmiştir. Bu minvalde iki ülke arasındaki ilişkilerin küresel düzen kurma, ideolojik üstünlük sağlama ve sosyal kimliklerini teyit etme gibi düşünsel unsurlar üzerinden şekillendiği belirtilmiştir. Çalışmada yöntemsel olarak ise belge ve söylem analizinden yararlanılmış; teoriler karşılaştırmalı olarak irdelenmiş, nicel ve nicel yöntemler kullanılmıştır.