Affiliation:
1. KASTAMONU ÜNİVERSİTESİ
2. ANKARA ÜNİVERSİTESİ, DİL VE TARİH COĞRAFYA FAKÜLTESİ
Abstract
Yükselti arttıkça yağışın da artacağı yönündeki genel kabul, uluslararası literatürde geçerliliğini korurken,
ulusal yayınlarda çoğunlukla Schreiber Formülü olarak bilinen eşitlikten yararlanılmaktadır.
Formülün, yağışın belirli bir yükselti mesafesinde belirli bir miktarda artacağını önerdiği model,
statik bir yaklaşım olup, yağışın yükseltiyle artmadığı durumları tespit etmede kullanışsızdır. Yağış,
doğal çevrenin başlıca bileşenlerinden biri olarak, beşeri hayatı doğrudan veya dolaylı yollardan
etkilemektedir. Bu bakımdan yağışın gerçeğe yakın modellenmesi, ekonomik faaliyetlerin sürdürülebilirliği
ve planlaması açısından önemlidir. Yağışın yükseltiyle nasıl değiştiğini incelemeye alan
bu çalışmanın temel yöntemi, belirlenen istasyon çiftlerinde yağış gradyanlarının hesaplanmasına
dayanmaktadır. Türkiye’de yeterli veri uzunluğuna sahip 542 adet istasyon çiftinde okunan sonuçlar,
yağışın yükseltiyle azaldığı durumların da dikkat çekici ölçülerde olduğunu ortaya koymaktadır.
Çiftlerden 130 tanesinde negatif gradyan, pozitif gradyandan daha çok sayıdadır. 2005-2021
dönemine ait aylık verilerle elde edilen sonuçların işaret ettiği bir diğer husus, pozitif ve negatif
gradyanların görülme yüzdeleri arasındaki belirgin mevsimselliktir. Buna göre negatif gradyanının
görülme yüzdesi soğuk periyotta fazlalaşmakta, yazın ise azalmaktadır. İki mevsim arasındaki hava
sıcaklıklarıyla birlikte yoğuşma seviyesindeki belirgin farklılıklar gradyanın pozitif ya da negatif olmasını
belirlemektedir. Yoğuşma seviyesinin bir diğer deyişle bulut tabanı yüksekliğinin alçaldığı kış
aylarında negatif gradyan tespit etmek daha olasıdır.
Publisher
Turkish Geograpical Review
Subject
Anesthesiology and Pain Medicine
Reference40 articles.
1. Ardel, A. (1960). Umumi coğrafya dersleri (2. baskı). İstanbul Üniversitesi
Yayınları.
2. Atalay, İ. (2010). Uygulamalı klimatoloji (1. baskı). META Basım Matbaacılık
Hizmetleri.
3. Aydınözü, D. (2008). Yükseldikçe bölgelerimize göre her 100 m.deki
yağış artışı üzerine bir deneme. Marmara Coğrafya Dergisi, 17,
172–184.
4. Basist, A., Bell, G. D., & Meentemeyer, V. (1994). Statistical relationships
between topography and precipitation patterns.
Journal of Climate, 7, 1305–1315. https://doi.org/
10.1175/1520-0442(1994)007<1305:SRBTAP>2.0.CO;2
5. Biricik, A. S. (2009). Fiziki coğrafya-jeomorfoloji ile hidrolojinin temel
prensipleri ve araştırma yöntemleri. Gonca Yayınevi.