Geomorphological features and karst development of poljes in the basin of the Çeltikçi Polje System (Burdur)

Abstract

Karst jeomorfolojisinde en büyük yüzey karstını polyeler oluşturmaktadır. Uzun dönem veya hızlı bir karstlaşmanın eseri olarak oluşan polyeler öncelikle yapısal unsurların ve flüvyal süreçlerin kontrolü gibi birçok farklı faktörün denetiminde gelişmektedir. Bu kapsamda Batı Toros Polyeleri içerisinde bulunan Kestel Polye Sistemi’nin bir parçasını oluşturan Çeltikçi Polye Sistemi Havzası ayrıntılı olarak incelenmiştir. Bu çalışmayla sahadaki polyelerin tektonik ve jeomorfolojik gelişimini açıklamak, bu şekillerin oluşum ve gelişimlerinde etkili olan parametreleri ve bunların etki derecelerini, morfometrik özelliklerini ortaya koymaktır. Bu bağlamda Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü ve Harita Genel Müdürlüğü’nden temin edilen haritalardan Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) ortamında sahanın Sayısal Yükseklik Modeli (SYM), jeoloji ve jeomorfoloji haritaları oluşturuldu. Arazi çalışmalarında elde edilen verilere göre araştırma sahası Üst Miyosen, Pliyosen ve Pleistosen dönemlerine ait rölyef sistemlerine ait şekil ve yapılardan oluşmaktadır. Bu dönem şekillerinden en önemlileri ise karstifikasyonla oluşmuş şekiller oluşturmaktadır. Araştırma sahasında çözünmeye uygun karbonatlı kayaların bulunması ve bu kayalarla birlikte suyun çözücü özelliği ile uygun iklim ve vejetasyon koşullarının varlığı alanda farklı boyutlarda ve konumlarda polyelerin meydana gelmesini sağlamıştır. Nitekim 277 km² alana sahip çalışma alanında farklı konumlarda ve özelliklerde 7 polye yer almaktadır. Bu polyelerin hemen hemen tamamı karstik kayalarla kısmi karstik ve karstik olmayan kayaların kontak noktalarında gelişmiştir. Bunların bazıları aynı zamanda bindirme hatlarına veya normal fayların üzerinde gelişim göstermiştir. Bu karstik depresyonların şekilsel özelliklerinin tespiti ve değerlendirilmesi için yapılan morfometrik analizlere göre polyelerin çoğunluğunun daireselliğini yitirdiği ve uzamış formlarda olduğu anlaşılmıştır.