Büyükşehir belediyesine dönüştürülen illerde şehir ve kır nüfusunun belirlenmesi: Denizli örneği

Abstract

Türkiye’de büyükşehir kanunu; ilk olarak 1984 yılında İstanbul, Ankara ve İzmir’de uygulanmaya başlanmış, sonraki yıllarda kanunun kapsadığı iller genişletilmiştir. Son olarak 2012 yılında 6360 sayılı büyükşehir kanunu ile önemli değişimler yaşanmış, nüfusu 750 bini geçen 14 ilde büyükşehir belediyesi teşkilatı kurulmuştur. Büyükşehir Belediyesine dönüştürülen illerde yer alan köy ve belde belediyelerinin tüzel kişiliği ortadan kaldırılarak köyler mahalleye dönüştürülmüş, belde belediyeleri belde ismini koruyarak ve tek mahalle olarak bağlı bulundukları ilçenin belediyesine bağlanmıştır. Büyükşehir belediye statüsündeki illerde il ve ilçe merkezlerindeki mahalle ve köy adları birbirine karışmıştır. Bu illerde il ve ilçe merkezi, bucak, belde ve köy nüfuslarını tespit etmek zor olduğu gibi birçok idari sorun ortaya çıkmaktadır. Çalışmada; 6360 sayılı yasa kapsamında büyükşehir belediyesi statüsüne alınan Denizli ilinde şehir ve kır nüfusu tespit edilmeye çalışılmıştır. Denizli ilinde bulunan köy, kasaba ve şehir yerleşmeleri coğrafi prensiplere göre sınıflandırılarak idari, ekonomik ve nüfus ölçütleri açısından 2021 yılı kır ve şehir nüfusu belirlenmiştir. 6360 sayılı kanuna göre kırsal nüfusun olmadığı Denizli ilinde, idari kritere göre nüfusun %24,3’ü, OECD’nin nüfus yoğunluğu kriterine göre nüfusun %26,3’ü ve fonksiyonlarına göre ise nüfusun %20,5’inin kırsal alanlarda yaşadığı tespit edilmiştir. Elde edilen veriler, coğrafi ilkeler doğrultusunda yorumlanarak mekânsal analizi yapılmış, harita ve tablolara dönüştürülmüştür.