VAROLUŞÇULUK: HÜMANİZM, ANTİ-HÜMANİZM VE ÖTESİ

Abstract

İnsanı bir amaç olarak gören, refah ve mutluluğunu kendisinin belirlemesi gerektiğini iddia eden felsefi yaklaşıma hümanizm ve buna karşıt yaklaşıma da anti-hümanizm denilebilir. Varoluşçuluk ise özcü yaklaşımların aksine, insanın yapıp ettiklerinin bir özün ifadesi olduğuna değil, bizzat kendi özünü oluşturduğuna işaret etmektedir. Bu haliyle varoluşçuluk, bir hümanizm olarak görünmektedir. Sartre’ın, “varoluşçuluk bir hümanizmdir,” yargısı da bu paralelde bir düşünceyi savunuyormuş gibi görünse de, varoluşçuluk ile bağlantısını hümanizmi yeniden tanımlayarak kurmaktadır. Her ne kadar Sartre, Heidegger’in de kendisi gibi bir varoluşçuluk ve hümanizm fikrine sahip olduğunu iddia etse de Heidegger bu iddiayı kabul etmemektedir. Heideggerci düşünce yer yer anti-hümanist bir yaklaşım olarak görülebilmektedir. Bu makalede Sartre’ın ve Heidegger’in varoluşçuluk ve hümanizm bağlamındaki tartışmaları ele alınıp incelenmektedir. Bu incelemenin hedefi, Sartre’ın kendisinin de iddia ettiği gibi varoluşçuluk düşüncesinin bir hümanizm olup olmadığına açıklık getirmektir. Yanı sıra Heidegger’in “varoluşçu” düşüncesinin bir hümanizm mi yoksa bir anti-hümanizm mi olduğunu veya bu iki yaklaşımın da ötesinde bir başka öneride mi bulunduğunu tespit etmektir. İlaveten Sartre’ın Heidegger’in düşüncesinin varoluşçu ve hümanist bir düşünce olduğu iddiasının Heidegger düşüncesinin gerçekliğini ne kadar yansıttığına yönelik bir soruşturma da yapılmaktadır.