Peyami Safa’nın Hikâyelerinde Çingeneler

Abstract

Çingeneler tarih boyunca dikkatleri üzerine çekmişlerdir. Onların fiziksel görünümleri, farklı yaşam tarzları, dilleri, meslekleri, hayata bakışları ilgiyi üzerlerine toplamış, bu da Çingenelerin farklı disiplinler tarafından incelenmesine sebebiyet vermiştir. Bu ilgi edebi eserlere de yansımıştır. Kimi Türk yazarlar, Çingeneleri yaşantıları, meslekleri, dış görünüşleri ile edebiyat sahasına dahil etmişlerdir. Çingeneler birer parçası oldukları toplumlar tarafından ve yer aldıkları edebi eserlerde bazen kötü, çirkin, uğursuz gibi olumsuz sıfatlar ile anılırken bazen de maharetleri, güzel olmaları gibi olumlu nitelikleri ile anılmışlardır. Adını edebiyat kamuoyuna hikâyeleri ile duyuran Peyami Safa için bu hikâyeleri romana geçişinde bir durak olması bakımından önemlidir. Peyami Safa, 1919’da ağabeyi İsmail Safa ile birlikte çıkardıkları Yirminci Asır Gazetesi’nde “Asrın Hikâyeleri” başlığı altında otuz kadar hikâyesini imzasız olarak yayımlar. Hatta bu hikâyelerinden bir kısmı da gazete ilavesi olarak verilir. Söz konusu hikâyelerinin çoğu içerik itibarıyla kadın-erkek ilişkilerine odaklanır. Yazar, “Asrın Hikâyeleri”nde yer alan “Çingeneler Cazibelidir” ve “Çirkin Aşk” isimli hikâyelerinde de kadın-erkek ilişkilerini ele almış, bunu da Çingeneleri kurgusunun merkezine yerleştirerek yapmıştır. Bu çalışmanın amacı da tarih boyunca farklı kültürlerde ve toplumlarda görünür olan Çingenelerin, adı anılan iki metinde – “Çingeneler Cazibelidir” ve “Çirkin Aşk” – nasıl ve hangi yönleriyle işlendiğini ortaya koymak olacaktır.