Twórcze przesilenie biograficzne – pojęcie i uwarunkowania

Abstract

W artykule przedstawiono kategorię twórczego przesilenia biograficznego rozumianego jako proces, ciąg doświadczeń, zdarzeń, sytuacji, przeżyć, które prowadzą do przełomu, zmiany, przekształcenia w indywidualnej biografii, w codziennym życiu jednostki. Osiągnięty w wyniku takiego przesilenia biograficznego stan inicjuje lub rozwija podmiotowe działania twórcze, wzbogaca kreatywny potencjał rozwojowy, który może, ale nie musi ujawniać się w konkretnym wytworze, może być n.. wyższym stanem samoświadomości czy zmianą zachowawczej orientacji życiowej na orientację twórczą. Kategorię tę wpisano w systemowe, kulturowe i humanistyczne teorie twórczości, w koncepcje postawy twórczej oraz koncepcje twórczości codziennej. Poszukiwano w nich uzasadnień dla konstruowania pojęcia twórczego przesilenia biograficznego i uprawomocnienia jego wprowadzenia do pedagogicznych narracji twórczości. Zaprezentowano uwarunkowania twórczego przesilenia biograficznego, wyeksponowano znaczenie środowiska wielokulturowego i dialogicznych relacji z Innym jako szczególnie sprzyjających twórczym przesileniom. Podkreślono znaczenie sił podmiotowych, osobowości, talentów, zdolności, intelektu i charakteru jednostki dla zaistnienia twórczego przesilenia.